Twin Pregnancy အျမြာကိုယ္ဝန္

က်မ ကိုယ္ဝန္ ၁၉ ပတ္ (အာလ္ထရာေဆာင္း) ရိုက္ေတာ့ အျမြာေလး လိင္တူတူ (ေယာက်္ားေလး) လို႔ ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ ေျပာေတာ့ တေယာက္က ၂ ပတ္စာေလာက္ ေသးေနတယ္ ေျပာပါတယ္။ အခ်င္းမတူဘူး ဆိုလားပဲ။ အခ်င္းမတူလို႔ ေယာက္က်ားေလး နဲ႔ မိန္းကေလး ျဖစ္သင့္တယ္ ဆိုလားပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေယာက္က်ားေလး ႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုၿပီး။ ေဆးပညာ ေဝါဟာရေတြေတာ့ ရြတ္ျပတာပဲ။ အဲဒါ အျမြာေတြအေၾကာင္း ရွာၾကည့္တာ မေတြ႔လို႔၊ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ နဲ႔ အျမြာကိုယ္ဝန္ေတြအေၾကာင္း ေရးေပးပါဦးရွင့္။

အျမြာ ဦးေရ တကမာၻလံုးမွာ ၁႕၉% ေလာက္ရွိတယ္။ စုစုေပါင္း အျမြာအစံု ၁၁ သန္းရွိတယ္။ Monozygotic twins အသြင္တူ-အျမြာ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၈% သာပါလို႔ ဝ႕၂% ရွိတယ္။ အေမရိကားမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၁ဝဝဝ ေမြးတိုင္း အျမြာက ၃၂ ေယာက္ ပါတယ္။ ေဆးဝါး-အစားအစာေတြေၾကာင့္တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ပိုမ်ားေနတယ္။ အသက္မငယ္တဲ့ (၃၅ ႏွစ္ အထက္) မိခင္ေတြကေန အသြင္မတူ-အျမြာ ပိုျပီးရေစတာ ေတြ႔ရတယ္။ Half-siblings လို႔ ေခၚတာလဲ မွန္တယ္။

Twins အျမြာ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ။ အေၾကာင္းတရား ၄ မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ မ-မ်ိဳးဥ ၁ ဥမက ထြက္လို႔၊
၂။ မ-မ်ိဳးဥ ၁ ၾကိမ္မက ထြက္လို႔၊
၃။ မ-မ်ိဳးဥ ၁ ခုထဲကေန ၂ ခုကြဲျပီး အသြင္လံုးဝတူတဲ့ အျမြာရတာ၊
၄။ IVF ကေလးမရရေအာင္ ေဆးနည္းနဲ႔ မ်ိဳးစပ္ျပီးသားဥ ၃ ခု အနဲဆံုး သားအိမ္ထဲ ထည့္ေပးတာ။

အထဲမွာလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္တယ္။
· ကေလး ၂ ေယာက္၊ ၂ ေယာက္မက၊
· အခ်င္း ၁ ခု၊ ၂ ခု၊
· ေရျမြာအိတ္ ၁ ခု၊ ၂ ခု။

အျမြာ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ Identical (Monozygotic) One zygote မ်ိဳးဥ ၁ ခုထဲကေန ကြဲထြက္ျပီး Two embryos ကေလး ၂ ေယာက္ျဖစ္တာ၊
၂။ Non-identical (Dizygotic), (Fraternal) မတူတဲ့ Eggs ဥ ၂ ခုကေန မတူတဲ့ Sperm သုတ္ပိုး ၂ ခုနဲ႔ ေပါင္းစပ္တာ။

Identical twins အသြင္တူ-အျမြာေတြထဲမွာ ၆ဝ-၇ဝ% က Placenta အခ်င္းတခုထဲ ျဖစ္တတ္ျပီး၊ Amniotic sacs ေရျမြာအိတ္ေတာ့ တျခားဆီရွိတယ္။ ၁၈-၃ဝ% ေတြမွာ Placenta အခ်င္းတျခားဆီနဲ႔ Amniotic sacs ေရျမြာအိတ္လဲ တျခားဆီရွိတယ္။ ၁-၂% ေလာက္မွာသာ Placenta အခ်င္းတခုထဲ၊ Amniotic sacs ေရျမြာအိတ္လဲ တခုထဲ ေနမယ္။

1. ေယာက္်ားေလး + မိန္းကေလး၊ Non-identical twins အသြင္မတူ၊ ၅ဝ% နဲ႔ အမ်ားဆံုး၊
2. မိန္းကေလး + မိန္းကေလး၊ Non-identical twins အသြင္မတူ၊
3. ေယာက္်ားေလး + ေယာက္်ားေလး၊ Non-identical twins အသြင္မတူ၊
4. မိန္းကေလး + မိန္းကေလး၊ Identical twins အသြင္တူ၊
5. ေယာက္်ားေလး + ေယာက္်ားေလး၊ Identical twins အသြင္တူ အနည္းဆံုး၊

Identical twins ေတြမွန္သမွ် Genetically identical မ်ိဳးဗီဇ တူၾကတယ္။ ရွားရွားပါးပါး Mutation ေျပာင္းလြဲတာ မျဖစ္ဘူးဆိုမွ တူတယ္။ လိင္တူမယ္။ Phenotypes ဆိုတာလဲ တူမယ္။ (ခြ်င္းခ်က္ေတာ့ ရွိႏိုင္ပါတယ္။) Morphology အသြင္သဏၭာန္၊ Development ၾကီးထြားမႈနဲ႔ Behavior အမူအယာေတြကို ေျပာတာပါ။ Nearly identical DNA (ဒီ-အင္-ေအ) လဲ တူသေလာက္ရွိမယ္။ Fingerprints လက္ေဗြ မတူၾကပါ။ Half-identical or Semi-identical twins ဆိုတာက ရွားတယ္။ မိခင္ရဲ႕ Same genes တူတဲ့ မ်ိဳးဗီဇရျပီး ဖခင္ဆီက Different genes မတူတဲ ့မ်ိဳးဗီဇရလို႔ ျဖစ္ရတယ္။ အသြင္တူ-အျမြာေတြဟာ ၾကီးလာတာနဲ႔ External influences ပတ္ဝန္းက်င္၊ Lifestyle choices ေရြးခ်ယ္မႈေတြ မတူၾကလို႔ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ ကြဲျပားလာၾကတယ္။

ေမြးတဲ့အခ်ိန္ ကြာျခားတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ဂ်ာမနီမွာ ၁၅ ႏွစ္တာ ေလ့လာမႈတခုအရ ဗိုက္မခြဲဘဲ ေမြးလမ္းကေန ေမြးတဲ့ အျမြာ-ကေလးေပါင္း ၈၂၂ဝ ( ၄၁၁ဝ ကိုယ္ဝန္ေပါင္း) ကို ဆန္းစစ္ေတာ့ ပ်မ္းမွ် ကြာခ်ိန္ ၁၃႕၅ မိနစ္ရွိတာ သိရတယ္။
· ၁၅ မိနစ္ျခားေမြးတာ = ၇၅႕၈%၊
· ၁၆-၃ဝ မိနစ္ျခားေမြးတာ = ၁၆႕၄%၊
· ၃၁-၄၅ မိနစ္ျခားေမြးတာ = ၄႕၃%၊
· ၄၆-၆ဝ မိနစ္ျခားေမြးတာ = ၁႕၇% နဲ႔
· ၆ဝ မိနစ္မကျခားေမြးတာ = ၁႕၈% ရွိၾကတယ္။

အျမြာကိုယ္ဝန္ ဟုတ္-မဟုတ္ ကေန႔ေခတ္မွာ (အာလ္ထြာေဆာင္း) လုပ္ရင္ တန္းသိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို အခြင့္အလမ္း မရွိတဲ့ ေနရာေနရသူေတြ၊ စစ္ဘို႔ ပိုက္ဆံ မတတ္ႏိုင္သူေတြအတြက္ ဆရာဝန္၊ ဆရာမေတြက ကူညီႏိုင္ပါတယ္။
1. အမ်ိဳးထဲမွာ အျမြာရွိတဲ့-ရာဇဝင္ ရွိမယ္။
2. ကိုယ္ဝန္ အရြယ္အစား ပံုမွန္ထက္ ၾကီးမားေနမယ္။
3. ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရင္ ပံုမွန္ထက္ မ်ားေနမယ္။
4. ကိုယ္ဝန္ရွိစ ျဖစ္တတ္တဲ့ ပ်ိဳ႕-အန္တာမ်ိဳး ျဖစ္ေနၾကထက္ ပိုမ်ားတာ ခံစားရႏိုင္တယ္။
5. ကေလးလႈတ္တာ ေစာသိႏိုင္သလို လႈတ္တာလဲ ပိုေနမယ္။
6. အားယုတ္သလို ခံစားရႏိုင္တယ္။
7. Doppler Heartbeat ႏွလံုးခုန္သံ နားေတာင္ရင္ တေနရာမက ၾကားရႏိုင္တယ္။
8. ကိုယ္ဝန္ရွိျပီး ၁ဝ ရက္ေနာက္ ေသြး-ဆီးစစ္ရင္ HcG ေဟာ္မုန္း မ်ားေနမယ္။
9. Abnormal AFP (Alphafetoprotein) Test ကိုယ္ဝန္ ဒုတိယပါတ္မွာ စမ္းႏိုင္တယ္။
10.  Ultrasound လုပ္ရင္ တန္းသိတယ္။

ကေလးတေယာက္ထဲ-ကိုယ္ဝန္ေတြထက္
· ပိုျပီး ဝမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္တယ္၊ ေလပြႏိုင္တယ္၊ ၾကြက္တက္ႏိုင္တယ္၊ ခါးနာႏိုင္တယ္။
· Premature labour အျမြာ-ကိုယ္ဝန္ တဝက္ေလာက္က ေစာေမြးတာ (၃၇ ပါတ္မွာ) မ်ားတယ္။
· သူမ်ားေတြထက္ BP ေသြးဖိအား မ်ားတတ္တယ္။
· ကိုယ္ဝန္မွန္သမွ်ရဲ႕ ၇% မွာျဖစ္တတ္တဲ့ PET ကိုယ္ဝန ္ေသြးဆိပ္တက္တာဟာ အျမြာ-ကိုယ္ဝန္ေတြမွာ ၃ ဆ ပိုတတ္တယ္။ (ေျခေထာက္ေရာင္၊ ဆီးထဲအနယ္ပါ၊ ေသြးဖိအားမ်ား၊ ၃ မ်ိဳး ရွိတာေတြကို ေျပာတာပါ။)
· Placental abruption မေမြးခင္ ေသြးဆင္းလို႔ LSCS ဗိုက္ခြဲေမြးရတာမ်ိဳး ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မစိုးရိမ္ပါနဲ႔ (အာလ္ထြာေဆာင္း) မွာ တခါထဲ သိရလို႔ ခြဲေမြးဘို႔ ျပင္ဆင္ပါ။
· Fetal growth restriction ေမြးလာမဲ့ ကေလးေတြက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နည္းမေပမဲ့ က်န္းမာၾကတာ မ်ားတယ္။ တဝက္ေလာက္က ၅ ေပါင္ခြဲထက္ နည္းၾကတယ္။
· Twin-to-twin transfusion syndrome အထဲမွာ ေသြးရတာ အတူတူျဖစ္တဲ့ အျမြာေတြဆိုရင္ ကေလး တေယာက္က က်န္တေယာက္ထက္ ေသြးပိုသံုးတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

Complications ေနာက္ဆက္တြဲ စဥ္းစားစရာေတြ ရွိတယ္။
· Vanishing twins (Fetal resorption) အထဲမွာ ေသသြားတာ၊ တခ်ိဳ႕ ကေလးတေယာက္ထဲ ေမြးလာတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေတြမွာ အစတံုးက မရွင္ႏိုင္တဲ့ အျမြာ ရွိႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုတာ ေလ့လာလို႔ ေတြ႔လာရတယ္။
· Conjoined twins ရင္ခ်င္းဆက္အျမြာ၊ ကိုယ္ဝန္ ၅ ေသာင္းမွာ တေယာက္ ျဖစ္တတ္တယ္။
· ေဆးပညာ အထူးေလ့လာတာေတြထဲမွာ ရွားပါးတာေတြ ရွိပါတယ္။ Chimerism, Parasitic twins, Partial molar twins, Miscarried twin, Twin-to-twin transfusion syndrome, Unusual twinnings
· ဒီလိုဟာေတြ ကိုယ့္မွာ လာျဖစ္မယ္ မထင္ေစလိုပါ။

အျမြာ-ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ရတာ စိုးရိမ္စရာ မပိုပါ။ ကေလး ၂ ေယာက္ထက္ မ်ားရင္ေတာ့ ပိုသတိထားရပါမယ္။ အျမြာ-ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္ေလာင္းေတြဟာ စားတာပိုရတာထဲမယ္ (ပရိုတင္း) နဲ႔ သံဓါတ္ ပိုစားရမယ္။ အျမြာကိုယ္ဝန္ကို ဖြါးတာမွာ ၅ဝ% ေလာက္သာ ခြဲေမြးၾကရတယ္။

အျမြာ-ကိုယ္ဝန္ရွိသူေတြ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္လို႔ ရပါတယ္။ Swimming ေရကူး၊ Yoga ေယာဂနည္း၊ Pilates ဂ်ာမန္နည္း၊ Aqua-aerobics (ေရ-ေအရိုးဘစ္) နည္း။ အေရးအၾကီးဆံုးက Pelvic floor exercises ေမြးလမ္း-ဆီးအိမ္-အစာေဟာင္း အိမ္ေတြကို ေအာက္မက်-မၾကြံေစအာင္ တင္ပဆံုရိုးကြင္းထဲက ၾကြက္သား-အရြတ္ေတြ သန္မာေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မွန္သမွ် လုပ္ၾကရတဲ့နည္းေတြ လုပ္ပါ။ ေမြးျပီးလဲ ဆက္လုပ္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ