Cluster headache ကလပ္စတာ ေခါင္းကိုက္ေရာဂါ

ဆရာခင္ဗ်ား က်ေနာ္ဟာ cluster headache ကိုခံစားေနရပါတယ္။ Mdy မွ အထူးကုက vasopten 40 ကို ညႊန္ပါတယ္။ တႀကိမ္တလံုး တေန႔သံုးႀကိမ္ေသာက္ရပါတယ္။ ကိုက္တဲ႔အႀကိမ္ေရ က်ဲတာပဲရွိပါတယ္။ online မွာရွာၾကည့္ေတာ့ ergotamine ကိုညႊန္ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သက္သာတဲ့ အဆင့္မဟုတ္ပဲ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေအာင္ က်ေနာ္ ဘာေတြ ေဆာင္ရမယ္ ဘာေတြေရွာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ လမ္းညႊန္ေပးပါရန္ ေမတၲာရပ္ခံအပ္ပါတယ္။

• ေခါင္းဖက္မွာ အၾကီးအက်ယ္ ထပ္ထပ္ျပီး ကိုက္တဲ့ေရာဂါျဖစ္တယ္။
• Trigeminal Autonomic Cephalalgias (TACs) လို႔ေခၚတယ္။ ေပ်ာက္ေအာင္ကုတဲ့ အာမခံခ်က္ ရွိတဲ့ေဆးကုနည္း မရွိေသးပါ။ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲဆိုတာကိုလဲ အေသအခ်ာမသိေပးပါ။
• ေပၚလိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္ေနတယ္။ ဆိုးလြန္းလို႔ စိတ္ဓါတ္က်ျပီး ေသခ်င္စိတ္ေပါက္ရသူေတြလဲရွိတယ္။
• တျခားေခါင္းကိုက္တာေတြထက္ ပိုဆိုးတယ္။
• ေယာက္်ားတြမွာ ၂ ဆပိုျဖစ္တယ္။
• ျဖစ္လာရင္ ျပင္းအားၾကီးမားတဲ့ေခါင္းကိုက္တာကို ခံစားရမယ္။ ၁၅-၁၈ဝ မိနစ္အထိၾကာတတ္တယ္။ ရုတ္တရက္ ထျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေတာ့မွာကို မသိတာကမ်ားတယ္။ တဖက္တည္းသာအျဖစ္မ်ားေပမဲ ဘက္ေျပာင္းတာလဲ ေတြ႔ဘူးတယ္။
• မ်က္လံုးေနရာမွာ အေတာ္နာမယ္။ နားထင္လဲ ကိုက္မယ္။ တခ်ိဳ႕မ်ာ တေန႔ထဲ ၈ ခါအထိကိုက္တယ္။ ကိုက္ျပီးေနာက္မွာ မ်က္ခြံပိတ္ေနတာ၊ သူငယ္အိမ္က်ဥ္းေနတာ၊ မ်က္စိရဲေနတာ၊ မ်က္ရည္က်တာေတြ က်န္ရစ္ေသးတယ္။ မ်က္ရည္က်လို႔ ႏွာရည္လဲယိုမယ္။ မ်က္ႏွာလဲ နီျမန္းေနမယ္။
• လူကလဲ ဂနာမျငိမ္သလိုျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ေဆာက္တည္ရာမရသလိုေနမယ္။
• တခါတေလ အန္ခ်င္ေသးတယ္။ ဇက္ေက်ာတင္းေနမယ္။
• ပင္ပန္းျပီး နံုးက်သြားမယ္။ စိတ္မၾကည္မလင္ျဖစ္မယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ စိတ္က်တာခံစားရႏိုင္တယ္။
• ေရာဂါေသခ်ာေအာင္လုပ္သင့္တယ္။ တျခား ဦးေႏွာအက်ိတ္၊ ေသြးေၾကာေဖါင္းတာေတြစစ္သင့္တယ္။
• ကာကြယ္ဘို႔အတြက္ Calcium channel blocker ျဖစ္တဲ့ Verapamil 240 mg daily တေန႔အတြက္ အနည္းဆံုး ေပးတယ္။
• Prednisolone/Prednisone ကိုလဲေပးတယ္။ ပဌမ ၅ ရက္မွာ ေဆးမ်ားမ်ားေပးရာကေန ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ သြားရတယ္။
• Methysergide, Lithium နဲ႔ Topiramate ေတြကိုလဲ အစားထိုးသံုးႏိုင္တယ္။
• Magnesium sulfate ဆားခါး ေသြးေၾကာထဲ ထိုးေဆးေပးႏိုင္ေသးတယ္။
• Melatonin, Psilocybin, Dimethyltryptamine, LSD, and other Tryptamines ေဆးေတြလဲသံုးပါတယ္။
• ေဆးေတြမွာ (၁) Abortives ျဖစ္ေနတာက်သြားဘို႔နဲ႔ (၂) Prophylactics ကာကြယ္ဘို႔ေဆးဆိုျပီး ၂ စားရွိတယ္။
• Corticosteroids (စတီရြိဳက္) ေဆးကို ေရတိုမွာသံုးႏိုင္တယ္။
• Sumatriptan ေဆးကိုအေရျပားေအာက္မွာထိုးေပးႏိုင္တယ္။
• Opioid narcotic medication တခ်ိဳ႕က ဘိန္းပါတဲ့အနာသက္သာေဆးလဲ သံုးၾကတယ္။ သူ႔အတြက္ေဆးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။
• Oxygen ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ Sumatriptan တြဲသံုးတာ ထိေရာက္မႈေတြ႔ရတယ္။
• 100% oxygen (12-15 litres per minute) ကိုေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕ကို 25 litres per minute ေပးတယ္။
• Sumatriptan ေဆးကို အေရျပားေအာက္ထိုးတာ၊ ႏွာေခါင္းကေနေပးတာ၊ ပါးစပ္ကေသာက္တာေတြ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးကို ပဌမသံုးေဆးအျဖစ္သတ္မွတ္တယ္။
• Zolmitriptan ေဆးကလဲ အတူတူရလဒ္ရေစတယ္။ ဒီေဆးေတြကို Triptans လို႔ေခၚတယ္။
• Botox injections ထိုးေးဆကို occipital nerve ေနာက္ေစ့အာရံုေၾကာကိုထိုးေပးတယ္။
• Sarapin injections ထိုးေးဆကိုလဲ သံုးတယ္။
• Lithium, melatonin, valproic acid, topiramate and gabapentin ေဆးေတြက ဒုတိအဆင့္မွာသံုးတယ္။
• Surgical interventions ခြဲစိတ္ကုသနည္းလဲရွိေသးတယ္။ ေဆးေတြနဲ႔မရမွသာသံုးသင့္တယ္။ ေကာင္းသြားမယ္လို႔ အာမခံခ်က္မရွိပါ။
• Lidocaine ထံုေဆးကို ႏွာေခါင္းထဲပန္းေပးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ေရတိုအတြက္သာျဖစ္တယ္။
• Ephedrine hydrochloride 1% nasal drops ႏွာေခါင္းထဲထည့္ေဆးကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
• Ergot compounds (အားေဂါ့) ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာေတြကို က်ဥ္းေစတဲ့ေဆးကိုလဲ သံုးၾကည့္ႏိုင္တယ္။
• BOL (2-bromo lysergic acid diethylamide) ေဆးကို အသံုးမ်ားတယ္။
• Cafergot ေဆးမွာ caffeine ေကဖင္းနဲ႔ ergot အားေဂါ့ကိုေရာထားတယ္။ ေသာက္ျပီး မိနစ္ ၄ဝ ေလာက္မွာ သက္သာေစတယ္။
• တခ်ိဳ႕ကလဲ Psilocybin, LSD Cannabis ေတြကို သံုးစမ္းတယ္။ စိတ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ မူးယစ္ေဆးေတြျဖစ္တယ္။
• အရင္က မိုင္ဂရင္းမွာသံုးတဲ့ Methysergide (Sansert and Deseril) ကိုလဲ ဒီေရာဂါအတြက္သံုးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း မသံုးေတာ့ဘူး။
• Kudzu ေခၚတဲ့ ပဲတမ်ိဳးက ေကာင္းတယ္လို႔သိရတယ္။ ျမန္မာလို မသိေသးပါ။
• Neurostimulation ကာကြယ္ဘို႔အတြက္ အာရံုေၾကာကို ႏိုးဆြနည္းလဲရွိတယ္။ ကိရိယာေလးနဲ႔လုပ္ရတယ္။

• အစားအေသာက္ထဲမွာ tyramines ေခၚတဲ့ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ပါတာ မသင့္ပါ။ Aged cheeses ရက္ၾကာဒိန္ခဲ၊ Peanuts ေျမပဲ၊ Red wine ဝိုင္အနီ၊ Cured or smoked meat အသား (အမဲ-ဝက္)၊ Fish ငါးနဲ႔ Chocolate ေခ်ာကလက္။ ဒါေပမဲ့ လူတိုင္းအတြက္ေတာ့ မဟုတ္ျပန္ပါ။
• Nitrates, nitric oxide ေတြထြက္ေစတတာမ်ိဳးကေန ေခါင္းကိုက္တာဆက္လာတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕အရက္နဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါေဆး Glyceryl trinitrate tablets ေတြျဖစ္တယ္။
• အမ်ားသံုးေနက အကိုက္သက္သာေဆးေတြ Aspirin, Paracetamol, Ibuprofen ေတြနဲ႔ မတိုးပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၉-၉-၂ဝ၁၃
၂ဝ-၈-၂ဝ၁၇