Modes of Disease Transmission ေရာဂါေတြ ဘယ္လိုကူးစက္သလဲ

Reservoirs and Carriers ေရာဂါပိုးသိုေလွာင္ထားျခင္းနဲ႔ သယ္ပို႔ေပးျခင္း

Pathogens ဆိုတာေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြကိုေခၚတယ္။ အဲဒီေရာဂါပိုးေတြဟာ သက္ရွိေတြနဲ႔ သက္မဲ့ေတြမွာရွိေနၾကတယ္။ သက္မဲ့ေတြဆိုတာ ေျမ၊ ေရ၊ ေလ၊ မ်က္ႏွာျပင္စတာေတြ။ သူတို႔ၾကိဳက္တဲ့အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ၾကာၾကာ အသက္ရွင္ ေနႏိုင္ၾကတယ္။ ေနႏိုင္စြမ္း မတူၾကပါ။ ေမးခိုင္ပိုးက ေျမၾကီးမွာ ေအာက္စီဂ်င္ရရင္ရွိေနႏိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ၾကာၾကာမရွင္ႏိုင္။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ပိုက္ဆံစကၠဴေတြမွာ ၄၈ နာရီကေန ၁၇ ရက္အထိရွင္ေနႏိုင္ၾကတယ္။ ေရေက်ာက္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက ေနမေကာင္းကတည္းက ၅ ရက္ၾကာ တျခားကေလးေတြကို ကူးေစႏိုင္တယ္။ အစာလမ္းပိုးေတြကေတာ့ ေရာဂါေပ်ာက္တဲ့ေနာက္ ၂၄ နာရီသာ ကူးေစႏိုင္တယ္။

ကိုယ္တိုင္ေရာဂါမရေပမဲ့ သူမ်ားကိုကူးေစသူကို Carrier ေခၚတယ္။ အလားတူ လက္မေဆးသူကေန တျခားသူကို ကူးစက္ေစႏိုင္တယ္။ ေရာဂါပိုးရွိေနျပီး သူမ်ားကိုကူးေစႏိုင္သူကို Active carrier လို႔ေခၚတယ္။ ဥပမာ တိုက္ဖြိဳက္ပိုးရွိသူ။

အေကာင္ေတြကေနကူစက္တာကို Zoonotic diseases ေရာဂါေတြလို႔ေခၚတယ္။

Transmission ကူးစက္နည္းလမ္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။

Contact Transmission ထိမိရာကကူးျခင္း
ကိုယ္လက္ စတာေတြနဲ႔ထိျခင္း၊ နမ္းျခင္း၊ လိင္ဆက္ဆံျခင္း၊ စြန္႔ထုတ္အမႈန္အမႊားကေနကူးျခင္းေတြပါဝင္တယ္။ ပိုးရွိမိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးကူးနည္းလည္းပါတယ္။ မိခင္ႏို႔တိုက္နည္းလည္းပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်၊ အသံုးအေဆာင္ အဝတ္အစားေတြလည္း ပါတယ္။ Airborne transmission ဆိုတာ ေလကေနတဆင့္ကူးတာ။ ေဆးခန္းသံုးပစၥည္းေတြကို စံနစ္တက်ပိုးမသန္႔နည္းလည္းပါတယ္။

Vehicle Transmission ၾကားခံတခုခုကတဆင့္ကူးနည္း
ေရ၊ ေလ နဲ႔ အစားအေသာက္ေတြ။ ေရမသန္႔လို႔ရတဲ့ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ လူေပါင္း ၅ သိန္းေသဆံုးေနရတယ္။ တံေတြး၊ ဆီးနဲ႔ ဝမ္းစတဲ့အညစ္အေၾကးေတြထဲမွာ ပိုးေတြပါေနတယ္။

Tuberculosis ေခၚ တီဘီပိုးေတြ ပိုးပါေနသူေခ်ာင္းဆိုးရာကေနကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ၁၀ ေကာင္ပါေနတာနဲ႔ ကူးႏိုင္တယ္။

Vector Transmission ၾကားခံအေကာင္ေတြကတဆင့္ကူးစက္နည္း
ယင္ေကာင္၊ ျခင္၊ ပိုးဟပ္ စတဲ့အေကာင္ေလးေတြ။ ၾကက္ ငွက္ ဝက္ ေခြး ေၾကာင္ ေမ်ာက္။


Healthcare-Associated Infections ေဆးရံုဓါတ္ခြဲခန္းမွာ အလုပ္လုပ္သူေတြကေနတဆင့္ကူးနည္း
၂၀၁၁ ခုႏွစ္တုန္းက အေမရိကမွာ အဲလိုနည္းကေနကူးစက္တာ ၇ သိန္း ၂ ေသာင္းရွိခဲ့တယ္။ ၂၂% ခြဲစိတ္ခန္း၊ ၂၂%  ႏူမိုးနီးယား။ ၁၃% ဆီးလမ္း။ ေသြးကတဆင့္ ၁၀% ကူးစက္တယ္။

1. Airborne diseases ေလကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/airborne-diseases.html
2. Animal-Borne Diseases တိရစာၦန္ေတြကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2018/01/animal-borne-diseases.html
3. Cockroach Diseases ပိုးဟပ္ နဲ႔ ေရာဂါမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2016/02/cockroach-diseases.html
4. Cockroach ပိုးဟပ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/10/cockroach.html
5. Face Mask ႏွာေခါင္းစည္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/face-mask.html
6. Flu Viruses Survival တုပ္ေကြးပိုးေတြ ဘယ္ေလာက္ၾကာ အသက္ရွင္ေနႏိုင္သလဲ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/flu-viruses-survival.html
7. Food Storage and Safety Guidelines အစားအေသာက္ သိုေလွာင္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/food-storage-and-safety-guidelines.html
8. Healthy culture ေခ်ာင္းဆိုး-လက္ေဆး ယဥ္ေက်းမႈ  https://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/healthy-culture_18.html
9. HIV survival outside the body ခႏၶာကိုယ္အျပင္မွာ HIV ဘယ္ေလာက္ၾကာရွင္သလဲ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/07/hiv-survival-outside-body-hiv.html
10. Hospital-acquired infection ေဆးရံုကူးစက္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/hospital-acquired-infection.html
11. How to Purify Muddy Water ရြံ႔ေရကို ဘယ္လိုသန္႔ေစမလဲ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/05/how-to-purify-muddy-water.html
12. Kiss and Risks နမ္းတာကေန ဘာေရာဂါရႏိုင္သလဲ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/kiss-and-risks.html
13. Occupational safety and health လုပ္ငန္းခြင္ က်န္းမာေရး https://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/occupational-safety-and-health.html
14. Personal hygiene for women အမ်ိဳးသမီးမ်ား တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/personal-hygiene-for-women_19.html
15. STDs Basic လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေသာေရာဂါမ်ားအေျခခံ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/stds-basic.html
16. Waterborne Diseases ေရကတဆင့္ကူးစက္သည့္ ေရာဂါမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2016/08/waterborne-diseases.html
17. Zoonotic Disease ေၾကာင္ကေန လူကိုကူးစက္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြ https://doctortintswe.blogspot.com/2018/07/zoonotic-disease.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၄-၂-၂ဝ၁၉