Rheumatoid arthritis ေလးဘက္နာ အခ်ဳပ္

Rheumatoid arthritis (RA) ရူမတြိဳက္ အဆစ္နာဆိုတာ ေအာ္တိုအင္ျမဴးေရာဂါအုပ္စုမွာပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္တစ္ရွဴးေတြကို ရန္သူမွတ္ျပီး တိုက္ထုတ္ေနလို႔ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ တကယ္ေတာ့ ေလးဘက္မကပါ၊ အဆစ္အမ်ားၾကီးမွာ ျဖစ္တတ္တယ္။ အဆစ္အေသးစားေရာ အၾကီးစားပါျဖစ္တာ။ သူ႔ေအာက္မွာလည္း ေရာဂါမ်ိဳးစံုပါတယ္။

ေသြးထဲမွာ ခုခံအားစနစ္ကေနထုတ္ေပးတဲ့ RF ရူမက္တစ္ ဖက္တာစမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ မ်ားေနသူမွာ Autoimmune diseases ေအာ္တိုအင္ျမဴး ေခၚ ခုခံအားကေမာက္ကမျဖစ္တဲ့ေရာဂါရွိေနတာကိုျပသျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီေရာဂါမွာလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Rheumatoid arthritis ရူမတြိဳက္အဆစ္နာ ေခၚ ေလးဘက္နာ၊ Sjogren's syndrome ဆိုဂရင္း ဆင္ဒရုမ္းေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။

တျခားစစ္ေဆးနည္းေတြနဲ႔ပါတြဲစစ္ရတယ္။
Anti-cyclic citrullinated peptide (anti-CCP) antibodies စစ္ျခင္း၊
Anti-nuclear antibody (ANA) စစ္ျခင္း၊
ASO = Antistreptolysin O အင္တိုင္ ဆထြက္ပတိုလိုက္စင္ အို
C-reactive protein (CRP) စစ္ျခင္းနဲ႔
Erythrocyte sedimentation rate (ESR) စစ္ျခင္းေတြျဖစ္တယ္။
RF = Rheumatoid factor ရူမက္တြိဳက္ ဖက္တာ

RF မ်ားေနသူေတြဆိုတာ ကင္ဆာ၊ နာတာရွည္ကူးစက္ေရာဂါ၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊ Sarcoidosis ဆာကြိဳက္ဒိုးဆစ္၊ Mixed connective tissue disease တြယ္ဆက္တစ္ရွဴးေရာဂါ၊ Scleroderma စကယ္လယ္ရိုဒါးမား၊ Sjogren's syndrome ဆိုဂရင္း ဆင္ဒရုမ္းေရာဂါ၊ Systemic lupus erythematosus (SLE) ေရာဂါ တခုခုျဖစ္ႏိုင္တယ္။

၂ဝ၁ဝ အေမရိကန္ေကာလိပ္ ရူမေတာ္ေလာ္ဂ်ီကေန သတ္မွတ္ခ်က္ထုတ္ထားတယ္။ အခ်က္ (၆) ခ်က္ရွိရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဆစ္အနည္းဆံုး (၁) ဆစ္နာျခင္း ၅ မွတ္အထိ။ rheumatoid factor (RF) သို႔မဟုတ္ anti-citrullinated protein antibody (ACPA) အေပါင္းျပျခင္း ၃ မွတ္အထိ။ c-reactive protein သို႔မဟုတ္ erythrocyte sedimentation tests အေပါင္းျပျခင္း ၁ မွတ္။ ခံစားေနရတာ ၆ လာအထိၾကာျခင္း ၁ မွတ္။ အနည္းဆံုးေသြးစစ္တာ ၁ ခု အေပါင္းျပမွသာ ေရာဂါအမည္တပ္ပါတယ္။

RF အင္တီေဘာ္ဒီမ်ားေနျခင္းဟာ ေရာဂါတိုးေနတာကိုဆိုလိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ + ျပတိုင္းလည္း ေရာဂါလို႔ မေျပာႏိုင္ေသး။ တခ်ိဳ႕မွာ + မျပပဲေရာဂါရွိတယ္။

Anti-Citrullinated Protein Antibody Test နည္းက ေနာက္ အင္တီေဘာ္ဒီစမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ + ေနရင္ ရူမတြိဳက္ေရာဂါျဖစ္ဘို႔မ်ားတယ္။ + ျပရင္ေရာဂါတိုးေနတာ။ တခ်ိဳ႕မွာ ေရာဂါရွိျပီး - ျပတယ္။

Anti-nuclear antibody (ANA) စမ္းနည္းက ေအာ္တိုအင္ျမဴးေရာဂါကို ေယဘုယ်ျပတာျဖစ္တယ္။ RA + ျပသူ အေတာ္မ်ာမ်ား ANA tests + ျပတယ္။ + ျပတိုင္းေတာ့ RA ေရာဂါမဟုတ္ေသး။ ANA tests + ျပျပီး ေရာဂါမရွိသူလည္း ေတြ႔ရတယ္။

Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR) ဆိုတာ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္တခုခုရွိေနတာကိုသိရတယ္။ မ်ားေလ ဆိုးေလ။

C-Reactive Protein Test ပရိုတင္းဆိုတာ အသည္းျဖစ္တယ္။ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စ္စဥ္ရွိေနရင္ ေတြ႔တယ္။

X-Rays ဓါတ္မွန္ရိက္ဘို႔လိုမယ္။ ဒါေပမယ့္ နာတာရွည္သမားေတြကိုသာ ေရာဂါဆို မဆိုး သိႏိုင္တယ္။

Magnetic Resonance Imaging (MRI) လည္းလိုႏိုင္တယ္။ အရိုးသာမက အေပ်ာ့္စားတစ္ရွဴးေတြကိုၾကည့္လို႔ရတယ္။ ဥပမာ Synovium အဆစ္ဖံုးလႊာ။

Rheumatoid factor (RF) အင္တီေဘာ္ဒီကို RA ေခၚ ရူတြိဳက္အဆစ္နာရွိသူ ၇၅% ကေန ၈ဝ% မွာ + ျပတယ္။ 14 IU/ml ထက္နည္းတာ × ျဖစ္တယ္။

ASO ဆိုတာ Antistreptolysin-O ေသြးစစ္တာေခၚတယ္။ Group A streptococci ကို ခုခံေပးမဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ 160 Todd units/mil တနည္းေျပာရရင္ လူၾကီးဆို 200 ေအာက္၊ ကေလးဆို 300 ေအာက္ရွိတယ္။ မ်ားေနတိုင္း ေလးဘက္နာလို႔ ေျပာမရေသးပါ။

RA ရူတြိဳက္အဆစ္နာဆိုတာ အဆစ္ကိုအဓိကျဖစ္ေစေပမယ့္ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါထလိုက္ သက္သာေနလိုက္ျဖစ္တယ္။ ယူအက္စ္ေအမွာ ၁႕၅ သန္းရွိတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ၂-၃ ဆပိုမ်ားတယ္။ အသက္ ၃ဝ ကေန ၆ဝ ၾကားမ်ားတယ္။ ေယာက္်ားေတြက အသက္ပိုရမွျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အမ်ိဳးထဲမွာ တေယာက္မက ျဖစ္ၾကတယ္။

Juvenile Rheumatoid Arthritis ဆိုတာ ကေလးေတြမွာျဖစ္တာ။ Juvenile idiopathic arthritis (JIA) လို႔လည္း ေခၚတယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ကေန ၁၆ ႏွစ္ၾကားျဖစ္တယ္။ အဆစ္ေတြ ေရာင္၊ တင္း၊ နာေနမယ္။ ကိုယ္ပူျပီး အေရျပား အနီျပင္ထြက္တယ္။ ၆ ပတ္ထိၾကာရင္သာ ေရာဂါအမည္တပ္ပါတယ္။

ေရာဂါရရင္ အဆစ္နဲ႔ ၾကြက္သားေတြေရာင္မယ္။ နာမယ္။ အားကုန္ေနမယ္။ ကိုယ္ပူႏိုင္တယ္။ အစားပ်က္မယ္။ အဆစ္နာတာ မနက္ခင္းပိုဆိုးတယ္။ ေသြးပူလာရင္ သက္သာမယ္။

ၾကာရင္ Rheumatoid nodules ေခၚ အေရျပားမွာ အဖု အက်ိတ္ေပၚလာမယ္။ အဆုပ္မွာျဖစ္ရင္ အသက္ရွဴရခက္မယ္။ အသံၾသမယ္။ မ်က္စိမွာလည္းျဖစ္တယ္။ လက္အဆစ္ေတြအျဖစ္အမ်ားဆံုး။ တျခားအဆစ္ေတြလည္းျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘယ္-ညာ စံုလိုက္ျဖစ္တယ္။

ေပ်ာက္ေအာင္ကုနည္း မေပၚေသးပါ။ ေဆာရီး။ ေဆးေတြနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းကေန သက္သာေစမယ္။ တခ်ိဳ႕ေတာ့ Synovectomy ခြဲစိတ္ရတယ္။ ေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးတယ္။

Disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs) ေဆးေတြ + methotrexate, hydroxycholorquine (Plaquenil), sulfasalazine (Azulfidine, Azulfidine EN-Tabs), leflunomide (Arava), and azathioprine (Imuran)

Biologic response modifiers ေဆးေတြ = abatacept (Orencia), adalimumab (Humira), anakinra (Kineret), certolizumab and pegol (Cimzia) etanercept (Enbrel), infliximab (Remicade), golimumab (Simponi), and rituximab (Rituxan)

Nonsteroidal anti-inflammatories (NSAIDs) အနာသက္သာေဆးေတြ + ibuprofen (Advil, Motrin), ketoprofen (Actron, Orudis KT), naproxen sodium (Aleve), and celecoxib (Celebrex)

Janus kinase (JAK) Inhibitor ေဆးသစ္ = tofacitinib (Xeljanz)

Corticosteroids ေကာ္တီကိုစတီရြိဳက္ေဆးလည္းေပးတယ္။

ေဆးေတြအျပင္ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ့အစားအေသာက္လိုတယ္။ အိုမီဂါသရီး ေကာင္းတယ္။ အသီးအရြက္ေတြ ေကာင္းတယ္။ Selenium ဓါတ္ပါတာေကာင္းတယ္။ Vitamin D ဗီတာမင္ဒီေကာင္းတယ္။

Sjögren's syndrome ျဖစ္ရင္ မ်က္စိထိခိုက္တယ္။ အဆုပ္အဖံုးလႊာထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Pericarditis ႏွလံုးအဖံုးလႊာထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Felty's syndrome ေဘလံုးထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Vasculitis ေသြးေၾကာေတြ ေရာင္တာလည္းရွိတယ္။

Arthritis အဆစ္နာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/…/arthritis_08.html
ASO ဆိုတာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2012/01/aso.html
Juvenile rheumatoid arthritis ကေလးေလးဖက္နာ http://doctortintswe.blogspot.com/…/juvenile-rheumatoid-art…
Pregnancy and Rheumatism ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေလးဘက္နာ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-and-rheumatism.html
Rheumatic Diseases ေလးဖက္နာေရာဂါမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/…/08/rheumatic-diseases.h…
Rheumatic skin disease အေရျပားေလးဖက္နာ http://doctortintswe.blogspot.com/…/rheumatic-skin-disease.…
Rheumatism (1) ေလးဘက္နာ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/rheumatism-1.html
Rheumatism (2) ေလးဘက္နာ (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/rheumatism-2.html
Rheumatism ေလးဘက္နာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/rheumatism-1.html
Rheumatoid Arthritis ေလးဖက္နာ (အဆစ္နာ) http://doctortintswe.blogspot.com/…/rheumatoid-arthritis.ht…
Rheumatoid factor ရူမတြိဳက္ ဖက္တာ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/rheumatoid-factor.html
Uric acid (ယူရစ္-အက္စစ္) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/uric-acid.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၆-၄-၂ဝ၁၉