PN care ေမြးဖြားၿပီးေနာက္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း

ကန္ေတာ့ပါ။ အဂၤလိပ္စာလံုးေတြကို ေက်ာ္ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

၁။ ဆရာ႐ွင့္။ ကြၽန္မ ဒီေန႔မနက္ ၆နာရီခဲြမွာ ႐ိုး႐ိုးေမြးသြားပါတယ္။ ကေလးကေတာ့ လမေစ့၊ေပါင္မျပည့္နဲ႔ ဘယ္အခ်ိန္ထိ အသက္႐ွင္ခြင့္ရမလဲမသိပါ။ ကံတရားပါပဲ႐ွင္။ ကြၽန္မကေတာ့ ေမြးလမ္းခ်ဲ့ထားတဲ့ဒဏ္ရာနဲ႔ပါ။ အထိုင္အထမွာ ေသြးနဲနဲ ဆင္းပါတယ္။ ခ်ဳပ္ထားတဲ့ဒဏ္ရာကို ဘီတာဒိုင္းေဆးထည့္ၿပီး ဖိထိုင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒဏ္ရာက်က္ျမန္ေအာင္ ဘယ္လို အစားအစာေတြ ေ႐ွာင္သင့္ပါသလဲ႐ွင္။

၂။ ဆရာေရ က်မ ႐ိုး႐ိုးေမြးထားတာ ၁ လနဲ႔ ၃ ရက္႐ွိပါျပီ။ ခုေသြးဆင္းေနတာမ်ားေနလို႔ ဘာျဖစ္တာလည္းလို႔ ေျပာျပေပးပါ႐ွင္။ လူပ္လို႔ေတာင္မရပါဘူး။ ကေလးကေတာ့အဖတ္မတင္ပါဘူး။

၃။ ဆရာရွင့္ ကြ်န္မအသက္ ၃၂ ပါ။ ကေလးေမြးျပီးတာ ဒီေန႔ဆိုရင္ (၇) ရက္ျပည့္ပါျပီ။ ဆီးပိုက္တပ္ထားတဲ့ ေနရာက နာေနပါတယ္ဆရာ။ အရင္ရက္ေတြတုန္းကအရမ္းမနာပါဘဲ ဒီေန႔မွ ပိုျပီးေတာ့ နာေနပါတယ္ဆရာ။ ဆီးသြားတာ ေတာ္ေတာ္နဲ႔သြားလို႔မရပါဘူးဆရာ။ ညတုန္းကေတာ့ ေမွာက္အိပ္မိပါတယ္။ ဗိုက္ခ်ဳပ္ရိုးကလည္း ညာဘက္အျခမ္းက နာတာလိုလို ေအာင့္တာလိုလိုနဲ႔ေနလိုမေကာင္းပါဘူးဆရာ။ ကြ်န္မအိမ္ကထမင္းစားရင္လည္း အသားျပဳတ္ေၾကာ္နဲ႔ ဆီဆမ္းျပီးေကြ်းပါတယ္။ မီးဖြားျပီးတဲ့သူေတြကဘာေတြကိုေရွာင္ျပီး ဘာေတြကိုစားရမွာလဲဆရာ။ ေျဖေပးပါအံုးေနာ္ဆရာ။

၄။ ဆရာ မီးယပ္က်ိဳးတယ္ဆိုတာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲရွင့္။ ကေလးေမြးၿပီး မီးယပ္က်ိဳးတာ ျဖစ္တက္ပါသလား။ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ေလး သိ္ပါရေစဆရာ။

Gynecology မီးယပ္ေရာဂါ
ေဆးပညာမွာ မီးယပ္ဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးေရာဂါအားလံုးကို ျခံဳေခၚတယ္။ OG အိုဂ်ီဆိုတာ သားဖြါးပညာနဲ႔ မီးယပ္ေရာဂါ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ေပါင္းေခၚတာျဖစ္တယ္။ ေယာက္်ားဆီး၊ မိန္းမမီးဆိုတာ မီးဖြါးတာနဲ႔ဆိုင္တယ္။ မီးယပ္က်ိဳးဆိုတာ တေနရာတမ်ိဳး ေခၚၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဘာမွန္းမသိတာကိုလည္းေခၚၾကတယ္။ အေခၚအေဝၚ အေရးမၾကီးပါ။

PN care မီးတြင္း
ကေလးေမြးျပီးလုပ္ေပးစရာေတြကို Postpartum Care (PN care) ေမြးဖြားၿပီးေနာက္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္းလို႔ေခၚတယ္။ ေမြးၿပီး ၆-၈ ပတ္ကာလကိုေခၚတယ္။ ႐ုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းအေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔ ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္တယ္။ ဆီးအိမ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ရင္သားေရာင္တာျဖစ္တယ္။ ႏို႔ေရာင္တာ၊ ႏို႔နာျဖစ္တာ၊ အေနအထိုင္ခက္တာ၊ နာက်င္တာေတြ ျဖစ္မယ္။

Lochia ေလာ္ခီရာ
ေမြးဖြားၿပီး အရည္ဆင္းတာ အစမွာ အေရာင္နီမယ္။ ၂-၃ ရက္ေနာက္ ပန္းေရာင္ျဖစ္လာမယ္။ ၁ဝ ရက္ေနာက္ပိုင္း အျဖဴေရာင္။ အဝါေရာင္ျဖစ္လာမယ္။ နည္းနည္းလာမယ္။ ၇-၁ဝ ရက္ထက္မပိုပါ။ ရာသီက ၇-၉ ပတ္ ေနရင္ျပန္ဆင္းမယ္။ အစမွာရက္တိုျပီး နည္းမယ္။ ေနာက္ပံုမွန္ ျဖစ္မယ္။ ႏို႔တိုက္ေနလ်င္ ၾကာမွ ဆင္းႏိုင္တယ္။ ဆက္တိုက္ ကိုယ္ဝန္ရွိသြားတတ္တယ္။

Episiotomy ေမြးလမ္းေၾကာင္းခ်ဲ႕ျခင္း
သားဦးေမြးသူအမ်ားစုကို ေမြးလမ္းခ်ဲ႕ျပီးေမြးေပးရတယ္။ တခါတေလ ေနာက္ကေလးမွာပါ ခ်ဲ႕ရတာရွိတယ္။ ထံုေဆးနဲ႔သာ လုပ္တယ္။ ၃ ထပ္ခ်ဳပ္ေပးမယ္။ ၅-၇ ရက္မွာ ခ်ဳပ္ရိုးျဖည္ေပးမယ္။ ပဋိဇီဝေဆးနဲ႔ အနာသက္သာေဆး ၄-၅ ရက္ေပးမယ္။ ခ်ဳပ္ထားတဲ့ေနရာ ၾကာေလေကာင္းေလျဖစ္မယ္။ ခ်ဲ႕တာျဖစ္ျဖစ္ စုတ္လို႔ ခ်ဳပ္တာျဖစ္ျဖစ္ အေနအထိုင္ေတာ့ ဂရုစိုက္ပါ။ ပိပိယိယိထိုင္ပါ။ အနာေနရာကို အပူခပ္သင့္သင့္ ကပ္ေပးႏိုင္တယ္။ ဆီးပိုက္တပ္ခဲ့ရသူ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ႏိုင္တယ္။ ေဆးေတြကႏိုင္ပါတယ္။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းဂရုစိုက္ရမယ္။ နာက်င္မႈရွိမယ္။ ေရာင္တာနဲ႔ နာတာသက္သာေဆး လိုမယ္။ ဆီးသြားတာမွာ ေျပာင္းတတ္တယ္။ သြားခ်င္တာကုိ ေအာင့္မထားပါနဲ႔။ ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာရွိရင္ ခ်က္ခ်င္း ေဆးေသာက္ပါ။ ဆီးသြားျပီးတိုင္း ေရနဲ႔ေဆးပါ။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးစာ သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။

ေမြးလမ္းဟာ အဲလိုကာလအတြင္း ေသြးေလွ်ာက္တာ သိပ္ေကာင္းေတာ့ အနာက်က္လြယ္တယ္။ အဆင္မေျပလို႔ အနာရင္းရင္ ပိုနာမယ္။ အရည္တခုခုပါ ထြက္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ပူႏိုင္တယ္။ စစ္ၾကည့္ရင္ ခ်ဳပ္ရိုးမွာ နီရဲျပီး ေဖါင္ေနးမယ္။ အလိုျဖစ္ရင္ ဆရာဝန္ျပန္ျပပါ။ လိုအပ္ရင္ ေဆးေျပာင္းေပးမယ္။ ခ်ဳပ္ရိုး တခ်ိဳ႕ျဖစ္ျဖစ္ အကုန္ျဖစ္ျဖစ္ ျဖဳတ္ေပးမယ္။ ေဆးထည့္စရာေပးမယ္။ အဲလိုျဖစ္လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔။ အနာေကာင္းေကာင္းက်က္သြားရင္ ေအးေအးေဆးေဆး ရက္ေရြးျပီး၊ အနာသစ္လုပ္၊ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးပါမယ္။ အေကာင္းပကကိျဖစ္ပါတယ္။ လိုေသးရင္ မအိုေသးတဲ့သူလိုျဖစ္ေအာင္ ျပင္ေပးလို႔ရပါေသးတယ္။

သတိေပးခ်က္မ်ား = အပူခ်ိန္ ၁ဝ၄။ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ ဆီးပူဆီးေအာင့္ျခင္း၊ ေသြးဆင္းမ်ားလြန္းျခင္း၊ ရင္ဘတ္နာျခင္း ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ႏို႔နာ၍ေရာင္ျခင္း၊ မီးဖြားရာေနရာပတ္ဝန္းက်င္က အလြန္နာျခင္း။

Tear စုတ္ျပဲျခင္း
သားဦးေမြးသူအမ်ားစုကို ေမြးလမ္းခ်ဲ႕ျပီးေမြးေပးရတယ္။ အဲလိုမခ်ဲ႕လို႔ စုတ္ျပဲသြားတတ္တယ္။ ခ်ဲ႕တာနည္းရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဆင္မသင့္သူေတြ ခ်ဳပ္ရိုးပိုးဝင္တယ္။ နာမယ္၊ ေရာင္မယ္။ ခ်ဳပ္ရိုး တခ်ိဳ႕ျဖစ္ျဖစ္ အကုန္ျဖစ္ျဖစ္ ျဖဳတ္ေပးမယ္။ ေဆးထည့္စရာေပးမယ္။ အဲလိုျဖစ္လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔။ အနာေကာင္းေကာင္းက်က္သြားရင္ ေအးေအး ေဆးေဆး ရက္ေရြးျပီး၊ အနာသစ္လုပ္၊ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးပါမယ္။ အေကာင္းပကကိျဖစ္ပါတယ္။ လိုေသးရင္ မအိုေသးတဲ့သူလို ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ေပးလို႔ရပါေသးတယ္။

PPH ေမြးဖြားၿပီး ေသြးသြန္ျခင္း
၅-၁၅% ျဖစ္တတ္တယ္။ သာမန္အားျဖင့္ ျပႆနာမရွိပါ။ အခ်င္းအစအနက်န္ျခင္း၊ သားအိမ္ညႇစ္အား မမွန္ျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးမတိတ္ေရာဂါရွိေနျခင္း၊ ထိခိုက္မိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။ ေသြးအဆင္းမ်ားပါက (ေရွာ့ခ္) ရႏိုင္တယ္။ Oxytocin ေဆးသံုးရမယ္။ အခ်င္းခ်ရင္ ဂ႐ုစိုက္ရမယ္။ လိုအပ္ရင္ လက္နဲ႔ထုတ္ေပးရမယ္။ အခ်င္းကို စစ္ေဆးရမယ္။ ခ်က္ႀကိဳးကို ေစာေစာစီးစီးျဖတ္ရမယ္။ ေသြးသြင္းဘို႔လိုႏိုင္တယ္။ ခြဲစိတ္ျပီး သားအိမ္သြား ေသြးလႊတ္ေၾကာကို ခ်ည္ေပးရတတ္တယ္။

Advice အၾကံေပးခ်က္
နားပါ။ ကေလးအိပ္ရင္ မိခင္လည္းအိပ္ပါ။ ကေလးနဲ႔ မိခင္နီးနီးကပ္ကပ္ အိပ္စက္ပါ။ အစာဟာဟာရ အေရးၾကီးတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္လာမယ္။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ခါတိုင္းထက္ ပိုစားရမယ္။ ဒါေပမယ့္ စားေသာက္တာက က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္ရမယ္။ ဆာရင္စားပါဆိုတာ ေဖၚျမဴလာ ျဖစ္တယ္။ အဆီမ်ားတာေရွာင္ပါ။ ပရိုတင္း၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရတ္၊ အသီး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ ေရ-အရည္ေတြကို မွ်တျပည့္စံုေအာင္ပါရတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တာမေကာင္းသလို ဝမ္းမမာေအာင္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္၊ အသီးအႏွံ၊ အသီးအရြက္ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ အရပ္နည္း၊ ေရွးနည္းေတြအတိုင္း ေရွာင္ရတာမ်ားသူေတြမွာ ဗီတာမင္ ဘီ-၁ နည္းလို႔ ထံုနာက်င္နာျဖစ္ၾကတယ္။ အဲတာကိုသာ မီးယပ္က်ိဳးေခၚရင္သင့္မယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အားေဆးကို ဆက္ေသာက္ရမယ္။ ေသြးဆင္းမ်ားလို႔ ေသြးအားနည္းမယ္။ သံဓါတ္ေဆးဆက္ေသာက္ရမယ္။ တခ်ိဳ႕ေသြးသြင္းရမယ္။ ဝမ္းသြား-ဆီးသြားျပီးတိုင္း Dettol စတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးရည္ကို ေရနဲ႔ေရာျပီးေဆးပါ။ လိပ္ေခါင္းလည္းျဖစ္တတ္တယ္။ တင္ပဆံုတြင္း-အဂၤါေတြ သန္မာေစတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း Kegel exercise လုပ္ပါ။ ေရးထားပါတယ္။

Perineal repair ေမြးလမ္းျပဳျပင္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/perineal-repair.html
PN care ေမြးဖြားၿပီးေနာက္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/pn-care.html
Postpartum ကေလးေမြးျပီးခ်ိန္ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/06/postpartum.html
Exercise after giving birth ကေလးေမြးျပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/exercise-after-giving-birth.html
Pregnancy and First Para သားဦးေမြးမယ္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-and-first-para.html
Kegel Exercise for Women (ကီဂယ္လ္) ေလ့က်င့္ခန္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/kegel-exercise-for-women.html
Low birth weight baby care လမေစ့ကေလးျပဳစုနည္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/low-birth-weight-baby-care.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ