Menstruation (4) မိန္းမပီသတာ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ (၄)

ဆရာ႐ွင့္သမီးကအသက္ ၁၈ ႏွစ္အပ်ိဳပါ။ ဓမၼတာ က ၁ လ ၂ ႀကိမ္လာေနလို႔ ၁၅ ရက္ပဲျခားတယ္ဆရာ႐ွင့္။ ၄ လ ေလာက္ေတာ့ရိွၿပီဆရာ။ ဗိုက္ေတာ့အရမ္းမေအာင့္ဘူးဆရာ။

ရာသီဆိုတာ မမွန္ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ အပ်ိဳျဖစ္စလေတြနဲ႔ ေသြးဆံုးကာနီးလေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ ေဆးမလိုပါ။

ၾကားရက္ ေသြးဆင္းတာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ခ်ိန္၊ ကိုယ္ဝန္တား-စားေဆး၊ ကိုယ္ဝန္တား-ပစၥည္း၊ လည္ပင္းၾကီး-ေဟာ္မုန္းနဲတာ၊ သေႏၶတည္ခါစ၊ ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ၊ (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းေဆး ေပးေနသူ အစပိုင္းနဲ႔ အဆံုးရက္ေတြ၊ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါ၊ သားအိမ္အလံုး၊ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ၊ စိတ္ဖိအားမ်ားတာ၊ ေသြးဆံုးခါနီး၊ သားအိမ္ဝမွာ အညွာပါ-အလံုးရွိတာ၊ Cervical erosion သားအိမ္ဝေရာဂါ၊ ဗဂ်ိဳင္းနာ၊ သားအိမ္၊ မ်ိဳးဥအိမ္အလံုးရွိတာ၊ ေမြးလမ္းထိခိုက္မိတာ၊ ဗဂ်ိဳင္းနားထဲ ပစၥည္းတခုခု က်န္ရစ္တာ၊ ကင္ဆာ။

အမ်ားဆံုး ျဖစ္တာက မ်ိဳးဥထြက္ခ်ိန္မွာ သူျဖစ္လာရာအိတ္ (ေဖၚလီကယ္) ကေန မ်ိဳးဥေပါက္ထြက္ခ်ိန္မွာျဖစ္တယ္။ ၂-၃ နာရီေလာက္ကေန ၁-၂ ရက္အထိ ၾကာတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ နာတာနဲ႔ တြဲေနတယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ခါနီး (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္း မ်ား-နည္းရာကေန သားအိမ္ အတြင္းနံရံပါးလို႔ ဆင္းတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ဆိုရင္ Estrogen ေပးလို႔ ေပ်ာက္တယ္။ တျခားအေၾကာင္းေတြလဲ ရွိႏိုင္တယ္။ (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) ေဟာ္မုန္း နည္းေနရင္ ရက္ၾကာၾကာ ဆင္းႏိုင္တယ္။ အဲလို အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ကေလးရဘို႔ အခြင့္အလမ္းနဲျပီး ကိုယ္ဝန္လဲ ပ်က္တတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္တားစားေဆးေၾကာင့္ ဆိုရင္ အစနဲ႔အဆံုးမွာ ဆင္းတတ္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီေဆးမ်ိဳးကို ေသာက္ဘူးခါစ ပဌမလေတြမွာ ျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ လြဲသြားရင္လည္းျဖစ္တတ္တယ္။

အေရးေပၚေဆးကုရာတာ ရွားေတာ့ရွားတယ္။ လိုအပ္ရင္ေတာ့ ေဆးကုရမယ္။
ေသြးဆင္းမ်ားသူ တခ်ိဳ႕ကို Estrogen 25 mg IV ထိုးေပးရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ စားေဆး 2.5 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ေပးမယ္။ ေသြးရပ္သြားရင္ Medroxy-progesterone 10 mg/d ကို ၇-၁ဝ ရက္ ဆက္ေပးမယ္။
တခ်ိဳ႕ကို အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ ေဟာ္မုန္းႏွစ္မ်ိဳးတြဲ ကိုယ္ဝန္တား စားေဆး ေပးတယ္။ ေဆးထဲမွာ 1-0.75 mg Norethindrone နဲ႔ 0.035 mg Ethinylestradiol ပါတယ္။ တရက္မွာ ေဆး ၄ ျပား၊ ၇ ရက္ ေပးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ၄ ျပား ၂ ရက္၊ ၃ ျပား ၂ ရက္၊ ၂ ျပား ၂ ရက္၊ ၁ ျပား ၂ ရက္နည္းနဲ႔ ေပးတယ္။ Medroxyprogesterone (Provera) ေခၚတဲ့ Progestin (Progesterone) ေဟာ္မုန္းေဆးေပႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးက မ်ိဳးဥ ပံုမွန္ထြက္ေစတဲ့ေဆး ျဖစ္တယ္။ 10 mg/day ကို ၁ဝ ရက္ေပးမယ္။ ဒါေပမဲ့ OG ကေပးမွသာ ေသာက္ပါ။ ေဆးရပ္လိုက္ေတာ့ ေသြးဆင္းတတ္လို႔။ ကင္ဆာ မရွိတာ ေသျခာမွလဲ ေပးရတယ္။ တခ်ိဳ႕ကို D and C သားအိမ္ျခစ္ေပးရတယ္။

အရြယ္ေရာက္စ မိန္းကေလးေတြနဲ႔ ေသြးဆံုးခါနီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန မ်ိဳးဥအထြက္ဘဲေသြးဆင္တာ ျဖစ္တတ္ၾကတယ္။ အတူေနလည္း ကိုယ္ဝန္မရႏိုင္တာမ်ိဳး။ ကုသနည္းေတြကေတာ့ -
(၁) Estrogen 2.5 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ေပးျပီ၊ ေသြးဆင္းတာရပ္ရင္ Medroxyprogestrone 10 mg ေန႔စဥ္၊ ၇-၁ဝ ရက္ေပးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္
(၂) ကိုယ္ဝန္တားေဆး (Ethyl Estradiol 35 µg + Noresthindrone 1 mg) တေန႔မွာ ၄ ျပား၊ ၇ ရက္ေပးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္
(၃) ကိုယ္ဝန္တားေဆး (Ethyl Estradiol 35 µg + Noresthindrone 1 mg) တေန႔ ၃ ျပား၊ ၂ ရက္၊ ဒိေနာက္မွာ တေန႔ ၂ ျပား၊ ၂ ရက္၊ ဒိေနာက္မွာ တေန႔ ၁ ျပား၊ ၂ ရက္ေပးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္
(၄) Medroxyprogesterone 10 mg/day ၁ဝ ရက္ေပးတယ္။

ရာသီလာလို႔ တအားနာေနရင္ အေနရအထိုင္ရ မသက္သာသူေတြမ်ားတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ခါးနာတာေတြလည္းျဖစ္တယ္။ စိတ္မူေျပာင္းသူေတြလဲရွိတယ္။ ရာသီလာခ်ိန္နာတာကို (စတီရြိဳက္) မပါတဲ့ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္ရင္ သက္သာတယ္။ သတိထားရမွာေတြကေတာ့ (အင္ဒိုမီထရီယိုးဆစ္) သားအိမ္ေရာဂါ နဲ႔ (ဖိုက္ဘရြိဳက္) သားအိမ္အက်ိတ္ေရာဂါေတြ။ ေဆးစစ္ ကုသရလိမ့္မယ္။

Menstruation (1) မိန္းမပီသတာ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ (၁)
Menstruation (2) မိန္းမပီသတာ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ (၂) နဲ႔
Menstruation (3) မိန္းမပီသတာ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ (၃) ေတြကိုလည္းဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ