Food poisoning အစာဆိပ္သင့္ျခင္း

Nay LA ဘုတလင္ျမဳိ့နယ္မွာ မုန္ဟင္းခါးစားၿပီး အစာအဆိပ္သင့္ၾကတယ္ဆရာ။ ခု ၁ဝဝ ေလာက္႐ွိတယ္လုိ႔ DVB သတင္းမွာ တင္ထားပါတယ္။ မုန္႔ဟင္းခါးဖတ္ကျဖစ္မယ္လုိ႔ယူဆၾကပါတယ္။ အစာအဆိပ္ဘယ္လုိေၾကာင့့္သင့္တယ္ဆုိတာ ပုိ႔စ္တင္ၿပီး႐ွင္းျပေပးပါလား ဆရာ။

အစားအေသာက္ထဲမွာ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ပရိုတိုဇိုးဝါး ပိုးအမ်ိဳးမ်ိဳးပါလို႔ျဖစ္တယ္။ အစာဆိပ္လို႔ေခၚသလို လူနဲ႔မသင့္တာပါလို႔လည္း ျဖစ္တယ္။ အစားအေသာက္ကို ကိုင္တြယ္ ခ်က္ျပဳတ္ ေကြ်းေမြးရာမွာ အဆင္မသင့္ရာကေန ျဖစ္တယ္။ ပ်ိဳ႕။ အန္။ ဝမ္းေရလိုသြား။ ဗိုက္နာ။ ကိုယ္ပူတာေတြခံစားရမယ္။

အစာဆိပ္သင့္တာနဲ႔ အစာကေနဝင္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြပဲ။ ဒါေတြကို ဗက္တီးရီးယားေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ သူတို႔က ပူေလာင္ေလာင္ စိုထိုင္းထိုင္း ႀကိဳက္ၾကတယ္။ လူအမ်ားစုစားတာကေန ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ေမြးေန႔၊ မဂၤလာေဆာင္၊ အလွဴအတန္း၊ ေပ်ာ္ပြဲစားမွာ စားစရာမွန္သမွ် သတိထားပါ။ စားသူအားလံုး ျဖစ္မယ္။

ေဆးရံုတက္ရႏိုင္တယ္။ ေရ + ဓါတ္ဆားနည္းတာက အေရးၾကီးတယ္။ ORS ဓါတ္ဆားရည္ ေပးရမယ္။ ပါးစပ္က မေသာက္ႏိုင္ရင္ ေသြးျပန္ေၾကာထဲကေနသြင္းေပးရမယ္။ ပိုးေသေဆးေပးရမယ္။ ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ၾကီးသူေတြကို ပိုသတိထားရတယ္။ အသက္ဆံုးပါးႏိုင္တယ္။ ေဆာရီး။

Campylobacter = ၂-၅ ရက္၊ အသား၊ ငါး၊ ႏို႔၊ ေရကေနျဖစ္တယ္။
Clostridium botulinum = ၁၂-၇၂ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ အက္စစ္ဓါတ္နည္းတဲ့ စည္သြပ္အစားအစာေတြကေနျဖစ္တယ္။
Clostridium perfringens = ၈-၁၆ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ အသား၊ အႏွစ္ေတြကေနျဖစ္တယ္။ ေကာင္းေကာင္းမပူေစတာနဲ႔ အေအးမခံလို႔ျဖစ္တယ္။
Escherichia coli (E. coli) = ၁-၈ ရက္မွာျဖစ္တယ္။ အမဲသားကေနျဖစ္တာမ်ားတယ္။
Giardia lamblia = ၁-၂ ပတ္မွာျဖစ္တယ္။ အသားငါး အစိမ္းကေနျဖစ္တယ္။
Hepatitis A = ၂၈ ရက္အၾကာမွာျဖစ္တယ္။ အစိမ္းစားရတာေတြနဲ႔ အသင့္ဝယ္စားရတာေတြကေနျဖစ္တယ္။
Listeria = ၉-၄၈ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ ေဟာ့ေဒါ့၊ အသား၊ ႏြားႏို႔၊ ဒိန္ခဲ၊ ေရကေနျဖစ္ေစတယ္။
Noroviruses = ၁၂-၄၈ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ အစိမ္းစားရတာေတြနဲ႔ အသင့္ဝယ္စားရတာေတြနဲ႔ ေရကေနျဖစ္တယ္။
Rotavirus = ၁-၃ ရက္မွာျဖစ္တယ္။ အသင့္ဝယ္စားရတာေတြကေနျဖစ္တယ္။
Salmonella = ၁-၃ ရက္မွာျဖစ္တယ္။ အစိမ္းစား၊ အသားငါး၊ ဥေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
Shigella = ၂၄-၄၈ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ အစိမ္းစား၊ ပင္လယ္စာ၊ အသင့္စားအစာေတြကေနျဖစ္တယ္။
Staphylococcus aureus = ၁-၆ နာရီမွာျဖစ္တယ္။ အသားငါး၊ ဆလဒ္၊ ခရင္မ္ေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
Vibrio vulnificus = ၁-၇ ရက္မွာျဖစ္တယ္။ အစိမ္းစားပင္လယ္စာေတြကေနျဖစ္တယ္။

(စတက္ဖလိုေကာကပ္စ္) ဗက္တီးရီးယား အင္ဖက္ရွင္ေတြထဲမွာ အေရျပားေရာင္ျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အေရျပားနာ၊ အနာ-ဒဏ္ရာေတြ၊ ႏွလံုးအတြင္းသား ေရာင္ျခင္း၊ အ႐ိုးအတြင္း ေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ သြားအတု-အ႐ိုးတုေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္း ေရာင္ျခင္းေတြနဲ႔အတူ အစာဆိပ္သင့္ျခင္းပါတယ္။ (စတက္ဖလိုေကာကပ္စ္) ဗက္တီးရီးယား အင္ဖက္ရွင္အတြက္ -
• Clindamycin: လူၾကီး 150-300 mg (၈) နာရီတၾကိမ္၊ 300-600 mg IV (၈) နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 25-40 mg/kg/d IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္ေပးရတယ္။
• Dicloxacillin: လူၾကီး 500 mg ၆ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 25 mg/kg/d ၆ နာရီတၾကိမ္၊
• Trimethoprim-sulfamethoxazole (Septrin): လူၾကီး 160 mg TMP/800 mg SMZ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁ဝ-၁၄ ရက္၊ ကေလး >2 years: 6-12 mg of trimethoprim/kg/d တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊
• Nafcillin: လူၾကီး 1-2 g IV ၄ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 100-200 mg/kg/d IV ၄ နာရီတၾကိမ္၊
• Vancomycin: လူၾကီး 1 g or 15 mg/kg IV ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 30-40 mg/kg/d IV ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊
• Cefazolin: လူၾကီး 1 g IV (၈) န1ာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 50-100 mg/kg/d IV ၈ နာရီတၾကိမ္၊
• Minocycline: လူၾကီး 100 mg PO/IV q12-24h; ကေလး 2-4 mg/kg/d တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊

ပိုးဟပ္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ေရာဂါ ခန္႔မွန္းေျခ အမ်ိဳးေပါင္း ၅ဝ ေလာက္ရွိႏိုင္တယ္။ ဗက္တီးရီးယား ၃၂ မ်ိဳး၊ (ဖန္းဂတ္) ၁၇ မ်ိဳး၊ (ပရိုတိုဇိုးဝါး) ၃ မ်ိဳး၊ (ဗိုင္းရပ္စ္) ၂ မ်ိဳးပါတယ္။ ေရာဂါေတြက အဆိုးၾကီးေတြေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ကူးစက္ရင္ေတာ့ ျမန္တယ္။ ေရာဂါေတြကေတာ့ ဝမ္းကိုက္၊ တိုက္ဖြိဳက္၊ သူငယ္နာ-အေၾကာေသ၊ အစာလမ္းေရာင္-ဝမ္းပ်က္၊ တီဘီ၊ ကာလဝမ္း၊ အနာၾကီး၊ အသည္းေရာင္၊ အက်ိတ္ပလိပ္၊ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္းအျပင္ အစာဆိပ္သင့္တာလည္းပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၅-၆-၂ဝ၁၆