Taste types အရသာအမ်ိဳးမ်ိဳး

Jimmy Thi Ha ဖန္တာၾကေတာ့ ဘယ္လိုေခၚပါသလဲ ဆရာ။

Dr. Tint Swe အဂၤလိပ္လိုေရာ ေဆးစာမွာပါ အရသာမွာ ဖန္တာမရွိပါ။ စပ္တာမရွိပါ။ ငရုတ္သီးစပ္တာကို အဂၤလိပ္လို Hot ပူတယ္လို႔သာေခၚတယ္။ သူတို႔မစားလို႔ စပ္တယ္လို႔ မေခၚတတ္ၾကတာလား။

အရသာကို လွ်ာမွာရွိတဲ့ Taste buds ေခၚတဲ့ အဖုကေလးေတြေၾကာင့္သိရတယ္။ အထူးအာရံုခံ ငါးမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ အၾကား၊ အျမင္၊ အထိအေတြ႔၊ အနံ႔နဲ႔ အရသာထဲမွာ အရသာက အားအနည္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ ကြမ္းစားတာ၊ ေဆးဝါးေသာက္တာ၊ ဗီတာမင္ခ်ိဳ႕ယြင္းတာ၊ ဦးေခါင္းကိုထိခိုက္မိတာ၊ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ ဓါတ္ကင္ခံရတာေတြကေန အရသာနည္းတာ၊ မရတာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကြမ္းစားတဲ့လူက ခ်ဥ္တာမၾကိဳက္ၾကပဲ၊ ေတာ္ေတာ့စပ္တာကို မမႈပါ။

အငန္နဲ႔ အခ်ိဳကို သိေစတာေတြကေတာ့ လွ်ာရဲ႕ေရွ႕ပိုင္းကေန တာဝန္ယူတယ္။ အခ်ဥ္ကုိ လွ်ာရဲ႕ ေဘးႏွစ္ဘက္က သိေစျပီး အခါးကိုေတာ့ လွ်ာရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းက လုပ္ေပးတယ္။ လူေတြ အရသာခံတာ မတူၾကပါ။ မိန္းမေတြက ေယာက္်ားေတြထက္ အရသာသိတာ ပိုမ်ားတယ္။ တေယာက္တည္မွာလည္း အသက္အရ အရသာခံတာေျပာင္းတယ္။ သိပ္ငယ္စဥ္မွာ အရသာသိေစတဲ့ အဖုေလးတြက လွ်ာတခုထဲကေနမဟုတ္ဘဲ၊ ပါးစပ္ေဘးဘက္ေတြနဲ႔ အာေခါင္မွာလဲရွိလို႔ ကေလးေတြ အပူမခံႏိုင္၊ အစပ္မစားႏိုင္ၾကဘူး။

အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ ေတာင္အာရွနဲ႔ ေတာင္အေမရိကက လူေတြ အလြန္ခံတြင္းေတြ႔လွတဲ့ အစပ္အရသာကို အေမရိက၊ ဥေရာပနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လံုးဝမစားၾကပါ။ အရသာတမ်ိဳးကို မခံစားတတ္ၾကတဲ့သေဘာျဖစ္မယ္။ Chili (Chilli) ငရုတ္သီးထဲမွာပါတဲ့ Capsaicinoids ဆိုတာက ပါးစပ္ကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာမွာရွိတဲ့ Receptor ေတြကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာဟာ ပူလို႔ရတဲ့ နာက်င္မႈနဲ႔အတူတူျဖစ္တယ္။ ပူေလာင္တဲ့ ခံစားမႈရေစတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ စပ္တဲ့အရသာလို႔ မေျပာဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အရသာခံတဲ့အဖုကေလးေတြဟာ ခ်ိဳတာ၊ ငန္တာ၊ ခ်ဥ္တာနဲ႔ ခါးတာေတြကိုသာ ခံစားေစျပီး ပူေလာင္တာကို ခံစားတဲ့ အထူးအဖုေတြမရွိဘူး။ ရိုးရိုး အာရံုေၾကာေတြကေနသာ ဒါကိုသိေစတယ္တဲ့။ ဒီအာရံုေၾကာေတြက စပ္တာကို ပူတယ္လို႔ထင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ကလဲ ပူတယ္ ျဖစ္သြားေရာ။

ၾကြက္ေတြကိုစမ္းသပ္ေတာ့ စပ္တဲ့အပူဆိုတာ Temperature hot အပူခ်ိန္အပူနဲ႔ မ်ိဳးဗီဇတူတယ္လို႔ သိရတယ္။ ၾကက္တူေရြးကို ငရုတ္သီးေကြ်းရတယ္။ ငွက္ေတြကို ငရုတ္သီးက မစပ္ေစဘူး။ လူဆိုရင္ ပါးစပ္ထဲ မထည့္ခင္ကတည္းက ငရုတ္သီးဟာ ပူတယ္။ ငရုတ္သီးထိတဲ့ေနရာ မွန္သမွ်ကို ပူေစတယ္။ အပူေလာင္တယ္လို႔ အဂၤလိပ္လိုသံုးတယ္။ ငရုတ္သီးအမ်ိဳးမ်ိဳးစားလို႔ ေခြ်းထြက္တဲ့ေနရာ မတူတာကို ကိုယ္ပိုင္သုေတသနအရ သိရတယ္။ ေရႊလံဘိုငရုတ္က ဂုတ္မွာေခြ်းထြက္တယ္။

ငရုတ္သီး၊ ခ်င္း (ဂ်င္း)၊ ငရုတ္ေကာင္းေတြက ဘာလို႔ စပ္ၾကသလဲ။ ပူစပ္အစာေတြထဲမွာ Capsaicin ပါတယ္။ ဒါကိုခံရတာက ပါးစပ္ထဲမွာရွိတဲ့ VR1 receptors အာရံုခံေတြနဲ႔ သြားေပါင္းမယ္။ အာရံုခံ (ႏူရုန္) ဟာ ေျပာင္းလဲသြားျပီး အာရံုခံသတင္းကို ပို႔ေပးတယ္။ ေရွးလူၾကီးေတြက ငရုတ္သီး မေထာင္းတတ္ရင္ ေခြ်းမ မေတာ္ခ်င္ၾကဘူးတဲ့။

Saltiness အငန္
ဆိုဒီယမ္ကလိုရိုက္ရဲ႕အရသာျဖစ္တယ္။ တျခားဓါတ္ဆားေတြက ဒါထက္နည္းနည္းသာငန္တယ္။

Sourness အခ်ဥ္
အက္စစ္ဓါတ္ျဖစ္တယ္။

Sweetness အခ်ိဳ
သၾကားစတာေတြကေနခ်ိဳတယ္။ အယ္လ္ဒီဟိုက္နဲ႔ ကီတုန္းေတြေၾကာင့္ခ်ိဳတယ္။

Bitterness အခါး
ဒင္နာတိုနီယမ္ဓါတ္ကေနခါးေစတယ္။

Savouriness (Umami) အေမႊးအၾကိုင္
အသားဓါတ္လိုျဖစ္ေသာ၊ အရသာထူးတာကို ေနရာအလိုက္ေခၚတယ္။

Fat အဆီ
တခ်ိဳ႕ကအဆီအရသာကို သီးျခားထားတယ္။

False Coolness အေအးတု
ေအးတယ္၊ လတ္ဆတ္တယ္။ ဥပမာ (မင္ေသာ္) ပရုတ္ေအး၊ (ကမ္ေဖၚ) ပရုတ္၊ (မက္သေနာလ္)။

False heat အပူတု
Spiciness စပ္တဲ့အရသာကိုေခၚတယ္။ Chili peppers ငရုပ္သီး၊ Black pepper ငရုတ္ေကာင္း၊ Ethanol (အက္သေနာလ္) နဲ႔ Capsaicin (က္စပီစီယမ္) အရသာကိုေခၚတယ္။

Astringency စူးရွေသာ၊ ျပင္းထန္ေသာအရသာ
လက္ဖက္ရြက္၊ အသီးအစိမ္းေတြရဲ႕အရသာျဖစ္တယ္။

Areca nut (betel nut) ကြမ္းသီးအရသာ
ကြ်န္ေတာ္တို႔က ဖန္တယ္ဆိုတာ ကြမ္းသီးအရသာကိုေျပာတာ။ ကြမ္းသီးထဲမွာ Arecoline (အရီကိုလင္း) ဓါတ္ပါတယ္။ သူက (ေဘ့စ္ အယ္လ္ကာလြိဳက္) ျဖစ္လို႔ အက္စစ္နဲ႔ေျပာင္းျပန္။ အက္စစ္ကို ပူတယ္၊ စပ္တယ္လို႔သတ္မွတ္တယ္။

Terminalia chebula ဖန္ခါးသီးအရသာ
Haritaki fruit လို႔လည္းေခၚတယ္။ အရသာအားလံုးထဲမွာ ငန္တာနဲ႔ စူးရွျပင္းထန္တာကလြဲရင္ က်န္တဲ့အရသာေတြ စုေပါင္းထားတယ္လို႔ ဘယေဆးပညာကဆိုတယ္။ ဝါးရင္ ခ်ိဳလာတယ္။ ေဆးဖက္ဝင္တယ္။

ေအာက္ဆံုးကအရသာေတြကို ကြ်န္ေတာ္ကထည့္တာပါ။ ပညာရွင္ေတြကထည့္ထားတာ မေတြ႔ဖူးေသးပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၈-၆-၂ဝ၁၆