Postpartum ကေလးေမြးျပီးခ်ိန္

ဆရာ က်ြန္ေတာ္ အသက္၂၇ နွစ္ ဆရာဝန္ငယ္တေယာက္ပါ။ လူနာေတြေျပာတ့ဲ သက်ည္းကိုက္ (သတ္ပံုမွားနိုင္) တယ္ဆိုတ့ဲ Abdominal pain အေျကာင္း ေဆြးေႏြးတင္ျပေပးပါ ခင္ဗ်ာ။

ဟုတ္ ႕႕႕ သားအိမ္က ညွစ္လို႔နာတဲ့ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္သာ ျဖစ္တယ္။ နာမွလည္း သားအိမ္က ေသးေသးလာမယ္။ နဂိုအေန ျပန္ေရာက္လာမယ္။ ရာသီလာစဥ္နာသလိုသေဘာ ျဖစ္တယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ (၁) ပိုးဝင္မွာနဲ႔ (၂) စိတ္ဓါတ္က်တာ သတိထားရတယ္။ လူနာေတြ ဒီအခ်ိန္မွာနာတာနဲ႔ေမြးကာနီးမွာနာတာ ၂ မ်ိဳးကို လူနာနာေလ၊ ဆရာဝန္ၾကိဳက္ေလလို႔ အားနာနာနဲ႔ေျပာရမွာပဲ။ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ေတြက ပံုမွန္ျဖစ္ေနတာ ေကာင္းလို႔ပါ။

Physical Changes ရုပ္ပိုင္းအေျပာင္းအလဲမ်ား
ေသြးဆင္းတာ၊ ရင္သား၊ ေမြးလမ္းဝန္းက်င္၊ ေမြးလမ္းခ်ဳပ္ျခင္း-စုပ္ျပဲျခင္း၊ လိပ္ေခါင္း၊ ဆီးအိမ္၊ ဝမ္းသြားျခင္း၊ ရာသီျပန္ေပၚျခင္း၊ သားအိမ္ေျပာင္းလဲျခင္း၊ အားနည္းျခင္းနဲ႔ တျခားအေျပာင္းအလဲမ်ား။

Bleeding ေသြးဆင္းတာ၊
Lochia ကေလးေမြးျပီး ေမြးလမ္း (ဗိုက္ခြဲေမြးသူအပါအဝင္) ကေနဆင္းတာကိုေခၚတယ္။ သားအိမ္အတြင္းလႊာ အေဟာင္းတစ္ရွဴးေတြနဲ႔ ေသြးေရာဆင္းတယ္။ အနီေ၇ာင္ရဲရဲကေန တေျဖးေျဖး ပန္းေရာင္၊ ခပ္ျဖဴျဖဴ ေျပာင္းဆင္းမယ္။ ရက္ ၁-၂ ပါတ္ၾကာမယ္။ တင္းလိုက္ ရင္လိုက္လည္းျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြးခဲပါတာလည္းရွိတယ္။ သန္႔ရွင္းသာလိုပါမယ္။

Breasts ရင္သား
၄၈-၇၂ နာရီအတြင္း ႏို႔ထြက္တာတိုးတိုးလာမယ္။ တင္းမာျပီး နည္းနည္းေတာ့နာမယ္။ ႏို႔ထြက္ပါေစ။ ေအာင္းေနရာက ႏို႔လမ္းပိတ္တတ္တယ္။ ႏို႔နာျဖစ္တတ္တယ္။

Perineum ေမြးလမ္းဝန္းက်င္ေနရာ
သန္႔ရွင္းေနရမယ္။ နဂိုအေနျပန္ေရာက္ေစဘို႔ ျမန္ေစမယ္။ တင္းေရာင္ျပီး နာေနမယ္။ ေဆာရီး။ ခ်ဳပ္ထားရင္ ပိုနာႏိုင္တယ္။ ပိုးေသေဆး + အနာ-အေရာင္သက္သာေဆၚေတြလိုမယ္။ ေရေႏြးအိတ္ကပ္တာေကာင္းတယ္။ ပိပိယိယိထိုင္တာေကာင္းတယ္။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးလိုမယ္။ စာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။ ေရအိမ္ဝင္ရင္ လက္ကို ေရွ႕ဖက္ကေနေနာက္ဖက္ကိုသာ တလမ္းသြားလုပ္ပါ။ လက္ကို မၾကာခဏေဆးပါ။ ရိုးရိုးဆပ္ျပာနဲ႔ေရသာ သံုးပါ။

Laceration/Episiotomy ေမြးလမ္းခ်ဳပ္ရိုး
ပါသူေတြက ပိုသိတ္ထားရမယ္။ ေရာင္လို႔နာႏိုင္တယ္။ ေဆာရီး။ အနာက်က္ျဖစ္စဥ္ဆိုတာ အလိုလုိျဖစ္တယ္။ ေဆးေၾကာင့္ျဖစ္တာမဟုတ္ပါ။ အနာသက္သာေဆး acetaminophen or ibuprofen နဲ႔ ပိုးေသေဆးသာလိုမယ္။ အနာေဆးထည့္တာမွာ Cipladine, Betadine cream ေကာင္းတယ္။ ေရအိမ္ဝင္တိုင္း သံုးသင့္တယ္။ Dettol, Aseptol ကိုေရနဲ႔ေရာသံုးလည္းရတယ္။ အနာ ပိုနာလာေရာင္လာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ေစာျပီးခ်ဳပ္ရိုးျဖဳတ္တာနဲ႔ ေဆးေျပာင္းတာ လိုႏိုင္တယ္။ Sitz bath ေရေႏြးထဲထိုင္နည္းေကာင္းတယ္။ တခါထိုင္ ၁ဝ မိနစ္ၾကာ၊ တေန႔ ၃-၄ ခါထိုင္ႏိုင္တယ္။ အနာေနရာကို ျပီးရင္ေျခာက္ေသြ႔ေစပါ။ Kegel exercises ကီဂယ္လ္ေလ့က်င့္ခန္းကို ေစာႏိုင္သမွ်ေစာလုပ္ပါ။

Hemorrhoids လိပ္ေခါင္း
ကိုယ္ဝန္ရွိစဥ္က လိပ္ေခါင္းအနည္းနဲ႔အမ်ားရွိတယ္။ ရိုးရိုးလမ္းကေမြးရင္ ေမြးေနစဥ္ပိုထြက္ႏိုင္တယ္။ မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ အေနရခက္ရင္ ေရခဲတင္ေပးႏိုင္တယ္။ Witch Hazel ေဆးရည္သံုးႏိုင္တယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ေစေအာင္ အသီး + အရြက္စားပါ။

Bladder ဆီးအိမ္
ေမြးျပီးစရက္ေတြမွာ ဆီးသြားရခက္တတ္တယ္။ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ေရေသာက္မနည္းေစရ။ ဆီးသြားခ်င္ေအာင့္မထားရ။ ဆီးသြားျပီးတိုင္း ေရေဆးပါ။

Bowel ဝမ္း
တခ်ိဳ႕ ၃-၄ ရက္ၾကာဝမ္းခ်ဳပ္ေနတတ္တယ္။ အေနရခက္တာေရာ အစားနည္းခဲ့လိုသာျဖစ္တယ္။ သြားလိုစိတ္ကို ထိန္းမထားပါနဲ႔။ ဖိုက္ဘာပါတာစားပါ။ ေရ + အရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္သေလာက္ ေလွ်ာက္ပါ။

Menstruation ရသီျပန္လာျခင္း
ကေလးကိုႏို႔တိုက္သူေတြက ရာသီျပန္လာတာေနာက္က်တတ္တယ္။ သဘာဝနည္းနဲ႔ ကိုယ္ဝန္တားရာက်တယ္။

Uterus သားအိမ္
ကေလးေမြးျပီးတာနဲ႔ သားအိမ္က နဂိုအေနကိုျပန္ေရာက္ေအာင္စလုပ္လာတယ္။ ေသးျပီး က်ံဳ႕လာမယ္။ ကိုယ္ဝန္မရွိခင္အရြယ္ျပန္ေရာက္ေအာင္ (၆) ပါတ္အထိအခ်ိန္ယူမယ္။ ေမြးျပီးတာနဲ႔ ဆီးစပ္ေနရာမွာ စမ္းလို႔ရတဲ့ သားအိမ္ဟာ တင္းမာေနမွသာေကာင္းတယ္။ အဲလိုမေနသူကို Pitocin ေဆးေပးရတယ္။ မာမေနရင္ ေသြးဆင္းတာ ပိုမ်ားမယ္။

Fatigue အားယုတ္ျခင္း
ကေလးေမြးလိုက္ရတာ ရွိသမွ်အားေတြကုန္သြားသလိုပဲ။ တလေလာက္ထိၾကာတတ္တယ္။ လူေရာစိတ္ပါ နားပါ။ အျပဳသေဘာေဆာင္ပါ။

Contraception ကိုယ္ဝန္တားေဆး-တားနည္း
ကေလးႏို႔တိုက္သူေတြက နည္းေရြးရမယ္။ တလခြဲဆိုရင္လိုျပီ။ စာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။

Postpartum blues/depression စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း
တခ်ိဳ႕မွာျဖစ္ရတဲ့ ေမြးဖြါးျပီး စိတ္ဓါတ္က်ျခင္းျဖစ္တာအတြက္ စာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။

Postpartum Nutrition အစာအာဟာရ
ေရ တေန႔ ၈-၁ဝ ခြက္ေသာက္ပါ။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရင္ တေန႔မွာ အစာ ၄-၆ ၾကိမ္စားပါ။ အစားဆိုတာ လံုေလာက္ + မွ်တေအာင္စားရပါတယ္။ အစားပိုစားရမယ္ဆိုတာ အေျခခံျဖစ္တယ္။ တေန႔မွာ ၅ဝဝ ကယ္လိုရီ ပိုစားဘို႔ လိုတယ္။ တေန႔မွာ ကလိုရီ ၁ဝဝဝ ေလာက္ရေနသင့္တယ္။ ၃ လေက်ာ္ရင္ ၂၈ဝဝ ကလိုရီစားပါ။ အမယ္စံုရမယ္။ (ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္)၊ ပရိုတင္း၊ အဆီ၊ ဗီတာမင္မ်ား၊ ဓါတ္ဆားမ်ား၊ (ဖိုင္ဗာ)။ ေအာ္ဂဲနစ္အစားအေသာက္ေတြ ေရြးစားပါ။ ေကဖင္း (ေကာ္ဖီ) ေလွ်ာ့ေသာက္ပါ။ အငန္ေလွ်ာ့စားပါ။

• Additional physical changes တျခားအေျပာင္းအလဲေတြ
• Retention of fluid/swelling ကိုယ္ေရာင္ေနႏိုင္တယ္။
• Initial hair loss ယာယီဆံပင္ကြ်တ္ႏိုင္တယ္။
• Hot flashes မ်က္ႏွာနီေနႏိုင္တယ္။
• Night sweats ညေခြ်းထြက္ႏိုင္တယ္။
• Dry skin အေရျပားေျခာင္ေသြ႔မယ္။
• Mood swings စိတ္မူအေျပာင္းအလဲရွိမယ္။
• Increased urination ဆီးခဏခဏသြားခ်င္မယ္။
• Vaginal dryness ဗဂ်ိဳင္းနားေသြ႔ေျခာက္ႏိုင္တယ္။
• Sexuality ခင္ပြန္းနဲ႔အတူေနျခင္းစာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။

ဖတ္ႏိုင္တဲ့စာေတြ -
• Birth control methods for breastfeeding mothers ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြအတြက္ ကိုယ္ဝန္တားနည္းမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2016/06/birth-control-methods-for-breastfeeding.html
• Dysmenorrhea ရာသီလာရင္နာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/dysmenorrhea.html
• Exercise after giving birth ကေလးေမြးျပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/exercise-after-giving-birth.html
• Exercise after Surgery ခြဲစိတ္ထားျပီးသူ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/exercise-after-surgery.html
• Kegel Exercise for Women (ကီဂယ္လ္) ေလ့က်င့္ခန္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/kegel-exercise-for-women.html
• Lochia လိုခီယာ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/04/lochia.html
• Mastitis and Breast Abscess ႏို႔နာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/breast-abscess-and-mastitis.html
• Piles and Pregnancy ကိုယ္ဝန္နဲ႔ လိပ္ေခါင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/piles-q-and.html
• Postpartum depression ကေလးဖြါးျပီးျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/02/postpartum-depression.html
• Pregnancy Pains ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေဝဒနာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-pains.html
• Sitz bath ေရေႏြးထိုင္နည္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/sitz-bath.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ