Depression (4) စိတ္က်ေရာဂါ ကမာၻမွာ

၁။ ဆရာ သမီး အသက္၂၀ အမ်ိဳးသမီးပါ. အိမ္ေထာင္ မ႐ွိပါ။ စိတ္ထဲမွာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္သိမ္ငယ္သလိုခံစားေနရတယ္ စိတ္ေတြလည္းအလိုမက်ဘူး တေယာက္ေယာက္ကိုျပႆနာ႐ွာခ်င္တယ္။ အရင္ ကိုယ္လုပ္တိုင္းေပ်ာ္ရႊင္ရတဲ့ကိစၥေတြ ခုလုပ္ရင္ အရင္လိုမ ေပ်ာ္ႏိုင္ေတာ့ပါ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔လည္း မေတြ႕ခ်င္ ပဲတေယာက္တည္းေနခ်င္လာတယ္။ အျမဲတမ္းလည္းအိပ္ခ်င္လာတယ္။ အိပ္ေနရင္ စိတ္ထဲမွာခံစားရမဲ့ကိစၥေတြ ခဏေမ့ေနႏိုင္ေတာ့ အျမဲတမ္းလိုလို အိပ္ဖို႔ပဲ ေတြးေနမိတယ္။ Suicide လုပ္ဖို႔လည္း ခဏခဏေတြးမိလာတယ္။ ႀကိဳးလည္းႀကိဳးစားခဲ့ဖူးတယ္။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္လည္း နာက်င္ေအာင္ လုပ္ခ်င္ လာတယ္ ကိုယ့္ကိုဘယ္သူမွမလိုအပ္ေတာ့သလိုခံစားရတယ္။ ေ႐ွ႕ဆက္ၿပီး ဘာလုပ္ ရမလဲဆိုတာလည္းေတြးလို႔မရဘူး။ လူမႈေရးေၾကာင့္စိတ္ထိခိုက္တာမ်ိဳးေတာ့႐ွိပါတယ္။ ဘာလုပ္လုပ္ စိတ္မပါဘူး။ သမီးဘယ္လိုလုပ္သင့္လဲဆိုတာကူညီပါဆရာ။ ျဖစ္ေနတာ အခ်ိန္အတိအက်ေတာ့ မခန္႔မွန္းတတ္ပါ။ လြန္ခဲ့ေသာ တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ကျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္။ ၾကားထဲမွာမခံစားရေတာ့ပါ ခုတလႏွစ္လေလာက္မွ ျပန္ခံစားရတာပါ။ ခုက ပိုဆိုးပါသည္။ အရင္ကခုေလာက္မဆိုးပါ။

၂။ ဆရာ သမီးအသက္ ၁၈ႏွစ္ျပည့္ခါနီးပါၿပီဆရာ။ မၾကာခဏ ဘဝကိုအဓိပၸါယ္မရွိဘူးလို႔ခံစားရတယ္။ အလိုလိုေနရင္း ဝမ္းနည္းေနတတ္တယ္။ လူေတြနဲ႔လည္းမေနခ်င္ေတာ့ဘူးလို႔ ခဏခဏခံစားရတယ္ဆရာ။ သမီးစိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ေနတာလားဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳၿပီးေျဖၾကားေပးပါဆရာ။ သမီးအဲဒီလိုျဖစ္ေနတာ ၃-၄နွစ္ေလာက္ရွိၿပီဆရာ။

ႏွစ္စဥ္ ေအာက္တိုဘာလ (၁ဝ) ေန႔တိုင္းကို ကမာၻ႔စိတ္က်န္းမာေရးေန႔လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါဟာ လူေပါင္း သန္း ၃၅ဝ ေက်ာ္မွာခံစားေနရတာပါ။ အသက္အရြယ္မ်ိဳးစံု၊ လူမ်ိဳးစံုမွာ ျဖစ္ေနတာပါ။ ကေန႔ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၇ ႏိုင္ငံမွာ ေလ့လာမႈျပဳေတာ့ ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း လူ ၂ဝ မွာ ၁ ေယာက္ ဒီလိုစိတ္က်ျဖစ္စဥ္ တၾကိမ္ခံခဲ့ရတာကို သိရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔စျဖစ္တယ္။ သူတို႔အဖို႔ စာသင္ရာ၊ အလုပ္လုပ္ရာေတြမွာ အားနည္းၾကရျပီး ျပန္လည္း ျဖစ္တတ္ေသးပါတယ္။

Depression ဆိုတာ စိတ္က်တဲ့မူ ျဖစ္လာမယ္၊ ေပ်ာ္စရာ ရွာမေတြႏိုင္ျဖစ္မယ္။ အားအင္ကုန္ေနသလိုျဖစ္မယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုအျပစ္လို႔ ထင္ေနမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထင္ေသးစိတ္ ဝင္ေနမယ္။ အအိပ္ပ်က္၊ အစားပ်က္ ျဖစ္မယ္။ ဘာကိုမွ အာရံုမစိုက္ႏိုင္ဘူး။ တခ့တေလ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔တြဲျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္စိတ္ျဖစ္ျပီး တကယ္သတ္ေသၾကတယ္။ တေန႔မွာ လူေပါင္း ၃ဝဝဝ Suicide သတ္ေသေနၾကတယ္။ တကယ္သတ္ေသသူေတြဟာ မေသမီ အၾကိမ္ေပါင္း ၂ဝ အထိၾကိဳးပမ္းမႈလုပ္ဘူးၾကတယ္။

စိတ္က်ေရာဂါဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေယာက္်ားေတြထက္ ၂ ဆ မ်ိဳးတယ္။ ႏိုင္ငံခ်င္းအလိုက္ ျဖစ္ႏွဳန္းမတူတာေတြ ရွိတယ္။ ဂ်ပန္မွာ ၃%၊ အေမရိကမွာ ၁၆႕၉% ရွိတယ္။ တိုင္းျပည္အမ်ားစုမွာ ပ်မ္းမွ် ၈-၁၂% ရွိတယ္။

စီးပြါးေရးမွာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈဟာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းတရားတပါးျဖစ္တယ္။ ပညာနည္းတာက အေၾကာင္းတပါး ျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးရင္းထဲမွာ တေယာက္ရွိေနရင္ ျဖစ္ဘို႔ရာ သူမ်ားေတြထက္ ၂-၃ ဆ ပိုတယ္။ ၾကမ္းတမ္းမႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈကို ကိုယ္ေတြ႔မ်က္ျမင္ရွိဘူးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ အိမ္ေထာင္ေရးကြဲတာရွိထားရင္ အထူးသျဖင့္ ေယာက္်ားေတြမွာ ျဖစ္တာဘို႔ အခြင့္မ်ားတယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါတခုခု ခံစားေနရသူေတြမွာလဲ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

ကုသနည္းေရာေဆးေတြ အေသအခ်ာရွိပါတယ္။ ထိေရာက္တယ္။ ကုနည္းေတြ ရွိပါလွ်က္နဲ႔ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ ေဝဒနာသည္ ၁ဝ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္သာ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနတာ သိလာရတယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ ကမာၻ႔ စိုးရိမ္စရာ က်န္းမာေရးဝန္ထုပ္ၾကီးလို႔ ေခၚႏိုင္ပါတယ္။

စိတ္က်ေရာဂါဟာ ျဖစ္လိုက္ သက္သာလိုက္ေနတတ္တယ္။ ျဖစ္လာတာကို Depressive episode ေခၚတယ္။ အေပ်ာ့စား၊ အလတ္စားနဲ႔ အျပင္စားဆိုျပီးခြဲႏိုင္တယ္။ အလုပ္အကိုင္းမွာ ေလွ်ာ့နည္းတာေတြရွိေပမဲ့ အလုပ္ပ်က္ေလာက္ေအာင္အထိ မျဖစ္ၾကပါ။ Bipolar affective disorder စိတ္ႏွစ္ခြနဲ႔ တြဲတာလဲရွိတယ္။ Manic episodes တက္ၾကြမႈျဖစ္လိုက္ Depressive episodes စိတ္ဓါတ္က်လိုက္ျဖစ္မယ္။ ၾကားထဲမွာ ပံုမွန္ျဖစ္ေနမယ္။ Manic episodes ျဖစ္ခ်ိန္မွာ သိပ္တက္ၾကြေနမယ္။ အားအင္ေတြလဲ သူမ်ားတက္မ်ားေနမယ္။ လုပ္စရာေတြလဲ သူမ်ားထက္ ထူးထူးကဲကဲ လုပ္ေနလိမ့္မယ္။ အအိပ္အေနလဲ နည္းမယ္။

ကုသနည္းမွာ (၃) ပိုင္းပါရမယ္။
(၁) Basic psychosocial support အေျခံက်တဲ့ စိတ္ပိုင္ဆိုင္ရာေထာက္ကူမႈေပးျခင္း၊
(၂) Antidepressant medication or ေဆးေပးျခင္း နဲ႔
(၃) Psychotherapy စိတ္ပိုင္းကုသနည္း (ဒီထဲမွာ Cognitive behavior therapy, Interpersonal psychotherapy or Problem-solving treatment နည္းေတြပါတယ္။) ေတြျဖစ္ၾကတယ္။

Depression (1) စိတ္က်ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/depression-1.html
Depression (2) ပုထုဇၨေနာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/depression-2.html
Depression (3) စိတ္က်ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/depression-3.html
Depression (4) စိတ္က်ေရာဂါ ကမာၻမွာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/depression-4.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၆-၂-၂ဝ၁၃
၆-၇-၂ဝ၁၇
၂၇-၉-၂ဝ၁၇