Belching ေလတက္ျခင္း

အသက္၃၂၊ AB ေသြး၊ အိမ္ေထာင္ရွိ။လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္လေလာက္ကတည္းက အစာမ်ိဳတာခက္ပါတယ္။ အသက္ရႈမဝ ျဖစ္ပါတယ္။ နွလံုးခုန္ျမန္ေနပါတယ္ဆရာ။ တခါတခါ ေလပူထျပီး ေလေတြက ဝမ္းဗိုက္တျပင္လံုး အသံေတြျမည္ၿပီး ေအးတိေအးစက္နဲ႔နာေနပါတယ္။ ေဆးခန္းျပတယ္ဆရာ။ ေဆးေပးတယ္မသက္သာျပန္ေတာ့ ဗမာေဆးစားျဖစ္တယ္။ အရွင္းမေပ်ာက္ဘူးဆရာ။ ေနာက္တေခါက္ ေဆးခန္းျပတယ္။ အစာအိမ္ေရာ အူမႀကီးေရာ မွန္ေျပာင္းႀကည့္ပါတယ္ဆရာ။ အူမႀကီးနံရံေရာင္ေနပါတယ္။ အစာအိမ္ဝင္ေပါက္ေရာင္ေနပါတယ္။ အစာေရမ်ိဳျပြန္အဆံုးမွာ အက္ဆစ္ေတြ ဆန္တက္ေနျပီး ေရာင္ေနပါတယ္ဆရာ။ အစာအိမ္ကေတာ့ ေကာင္းတယ္လို႔ ေဆးစာဓာတ္ပံုမွာေရးထားတယ္ဆရာ။ ဆရာဝန္ကလည္းရွင္းျပတယ္ဆရာ။ ကြ်န္မ ေဆးရံုတက္ျပီး ၄၈ နာရီအရည္ နဲ႔ ေရ ပဲ ေသာက္ျပီး ပိုးသတ္ေဆးခ်ိတ္ျပီး ကုပါတယ္ဆရာ။ ေဆးလည္းေသာက္ရပါတယ္။ ကုေနရင္းကို ေလနာတာေတြက သူနဲ႔မဆိုင္သလိုကို ထေနပါတယ္။ ခု သမီးေဆးရံုကဆင္းလို႔ ေဆးတပါတ္စာေပးပါတယ္။ ခုလည္း ေလေတြပြျပီး ေလမလည္ရ ေလေတြနာေနပါတယ္။ ေလလည္ခ်င္တာကိုလည္း လူေတြေရွ႕မို႔ ခဏတိုင္းေအာင့္ထားရင္းကေန စျပီးျဖစ္လာတယ္လို႔လည္း ထင္မိပါတယ္။ အရမ္းေနရခက္ေနပါတယ္ဆရာရွင့္။ ဘာဆက္လုပ္ရပါ့မလည္းရွင္။

သတ္ပံုတခ်ိဳ႕ကိုျပင္ပါတယ္။ မလိုတဲ့ စသတ္ေတြနဲ႔ လိုတဲ့ရရစ္ေတြ။ ပို႔စ္မွာသံုးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္စာမွာေတာ့ ကိုယ္ၾကိဳက္သလိုေရးေပါ့။ ေဆာရီး။

Belching ေလတက္တာကို Burping, Ructus, Eructation စသျဖင့္ ေခၚတယ္။ အစာလမ္းေၾကာင္းထဲက ေလေတြ အထက္တက္ျပီး ပါးစပ္ကေန ထြက္လာတာျဖစ္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အစာမ်ိဳျပြန္ နဲ႔ အစာအိမ္ထဲက ေလေတြ တက္-ထြက္လာတာပါ။ ေလတက္ရင္း အသံပါထြက္တယ္။ တခါတေလ အနံ႔အသက္လဲပါမယ္။ လူတိုင္းအဲလိုျဖစ္ၾကေပမဲ့ လူ႔ေရွ႕သူ႔ေရွ႕ ေလတက္တာကို မယဥ္ေက်းဘူးလို႔ ယူဆၾကတယ္။

ေလတက္ျခင္းရဲ႕ ဇီဝကမၼေဗဒ
လူတိုင္း အစာျဖစ္ျဖစ္ ေရာျဖစ္ျဖစ္ ေသာက္စရာတခုခုျဖစ္ျဖစ္ မ်ိဳခ်ခ်ိန္မွာ ေလပိုပါ မ်ိဳခ်တယ္။ မၾကာမတင္ ေလကို ထုတ္ျပစ္တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ နဲ႔ ေအာက္စီဂ်င္ ေတြပါေနတယ္။ Carbonated drinks ကာဗြန္ပါေနတဲ့ ေသာက္စရာမ်ိဳးေသာက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းေလတက္မယ္။ ဥပမာ ဘီယာ၊ ရွိန္ပိန္၊ အခ်ိဳရည္။ ဒါမ်ိဳးထဲမွာေတာ့ Carbon dioxide ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ပါေနတယ္။ Metformin နဲ႔ Byetta လို ဆီးခ်ိဳေဆးေတြကလဲ ေလပိုတက္ေစတယ္။

ေလတက္တာနဲ႔အတူ အစာမေက်တာ၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္တာ၊ ရင္ေခါင္းေနရာ နာတာေတြပါ တြဲျဖစ္ေနရင္ အနာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Hiatal hernia အစာမ်ိဳျပြန္ အထက္ကြ်ံတာ ျဖစ္မလား ေဆးစစ္ရမယ္။

ေလတက္ရင္ အသံထြက္တာဟာ အစာမ်ိဳျပြန္ အထက္ဖ်ားက အထိန္းဝိုင္း တုန္ခါလို႔ ျဖစ္တယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြ ေလတက္တာ မဆန္းပါ။ ႏို႔စို႔ရင္း ေလပါမ်ိဳးလို႔၊ ေလတက္မယ္။ မတက္ႏိုင္ရင္ အေနရခက္ျပီး ငိုမယ္။ အန္မယ္။ ႏို႔တိုက္ျပီးတိုင္း ေလထုတ္ရမယ္။ ကေလးကို ပခံုးေပၚမွာ အသာတင္၊ သူ႔ဗိုက္ကို ေပြ႔တဲ့ရဲ႕ ရင္ပတ္နဲ႔ ကပ္ထား၊ ေက်ာကေလးကို အသာပြတ္-ပုတ္ေပးရတယ္။ ေလထြက္ရင္ အေမကျပံဳးလိမ့္မယ္။ အေမေလတက္လို႔ Excuse me! မေျပာရင္ ရိုင္းရာက်တယ္။ ေခြးေတြ၊ ေၾကာင္ေတြလဲ ေလတက္တာဘဲ။

အစာစားတာ ျမန္ရင္လဲ ေလတက္တယ္။ စားရင္း စကားမ်ားမ်ား ေျပာရင္လဲ တက္မယ္။ Chew gum ဝါးလို႔လဲ တက္မယ္။ ေဖ်ာ္ရည္ကို ပိုက္နဲ႔ စုပ္ေသာက္တာလဲ ေလပိုဝင္ေစႏိုင္တယ္။

Acid reflux အက္စစ္ဓါတ္ အထက္ဆန္တာကေတာ့ အစာမ်ိဳျပြန္ ေအာက္ဖ်ားက အထိန္းဝိုင္း သိပ္မေကာင္းလို႔ ျဖစ္တယ္။ သူေကာင္းေနမွ အစာအိမ္ထဲေရာက္သြားျပီျဖစ္တဲ့ အစားအစာနဲ႔ ေရ-အရည္ေတြကိုေရာ၊ အစာေက်ခ်က္ဘို႔ ထြက္လာတဲ့ အက္စစ္ဓါတ္ေတြကို အစာအိမ္ကေန အထက္တက္မလာေစေအာင္ ထိန္းေပးႏိုင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္သူေတြမွာ ရင္ပတ္ရိုး ေအာက္မွာ ပူေလာင္ေနတာမ်ိဳးထံစားရမယ္။ ဗိုက္လဲ ေအာင့္မယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္မယ္။ ေလတက္တာ သိပ္မ်ားလိမ့္မယ္။

အလြန္အကြ်ံ ေလတက္ရင္ Acid Reflux (GERD), Barretts Esophagus, Colitis, Colon/Bowel Disorders, Crohn's Disease နဲ႔ Diverticulitis/Diverticulosis ေရာဂါေတြကို စစ္ေဆးရမယ္။

GERD ဆိုတဲ့ အစာေခ်အရည္ အထက္ဆန္တဲ့ေရာဂါျဖစ္သူေတြကို အိပ္ရင္ ဘယ္ဘက္ကို ေစာင္းအိပ္ေစတယ္။ ေခါင္းရင္းပိုင္း ျမွင့္ထားရတယ္။ အစာကို နဲနဲခ်င္း အၾကိမ္မ်ားမ်ားခြဲစားေစရတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ဝေနရင္ ခ်ေစရတယ္။
အက္စစ္ဓါတ္မ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ေစတယ္။ အဆီမ်ားတာ၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ေခ်ာကလက္၊ ေကာ္ဖီ၊ လဘက္ရည္ေတြကိုလဲ ေရွာင္ေစတယ္။

GERD အတြက္ ေဆးအျဖစ္ Antacids ေဆးကိုေတာ့ လူတိုင္းလိုလိုက သံုးၾကတယ္။ ေနာက္ျပီး Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole, Lansoprazole နဲ႔ Rabeprazole ေတြေပးတယ္။ ေနာက္အမ်ိဳးအစားေဆးကေတာ့ Ranitidine, Famotidine နဲ႔ Cimetidine ေတြျဖစ္တယ္။

- မံုလာထုပ္၊ ပဲေတာင့္ရွည္၊ ပဲသီး၊ မုန္လာ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ႏို႔ေတြကို ေရွာင္ထားသင့္တယ္။ လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖီေသာက္တာလဲ မမ်ားသင့္ဘူး။
- ေရာဂတ္ ေခၚ ဒိန္ခ်ဥ္ကိုလဲ ထမင္းစားျပီးစားသံုးသင့္တယ္။
- ခ်င္း (ဂ်င္း) ကလဲ သက္ေသာေစတယ္။
- တခ်ိဳ႕က ခ်င္းျပဳတ္ရည္ တဇြန္း နဲ႔ သံပရာ-ေရွာက္ရည္ တဇြန္းကို ထမင္းစားျပီးတိုင္း ေသာက္ဘို႔ ေဆးနည္းေပးတယ္။
- ေနာက္တနည္းက (သံပုရာရည္ တဇြန္း + ဆိုဒါ ဇြန္းတဝက္ + ေရေအး တဖန္ခြက္) ေသာက္ခိုင္းတယ္။
- အစာစားတာကို တေန႔ ၄-၆ ခါ နဲနဲခ်င္း ခြဲစားပါ။
- စားရင္း-ဝါးရင္း ပါးစပ္ပိတ္ထားပါ။ အစာစားတာ ေျဖးေျဖးစားပါ။
- စိတ္ပူစရာ၊ စိတ္ရႈတ္စရာေတြ ေျပေအာင္ၾကိဳးစားပါ။
- အသက္ ေျဖးေျဖးရွဴပါ။
- စားျပီးျပီးခ်င္း လွဲမအိပ္ပါနဲ႔။

1. Colorectal cancer အူမၾကီး ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/colorectal-cancer.html
2. Bleeding Peptic Ulcer အစာအိမ္နာ ေသြးယိုျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/bleeding-peptic-ulcer_25.html
3. Crohn’s Disease ခရုန္းေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/07/crohns-disease.html
4. Digestive Myths အစားအစာမွာ အထင္မွားေနတာေတြ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/digestive-myths.html
5. Gastric cancer အစာအိမ္ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/normal-0-false-false-false-en-us-x-none.html
6. Gastric Juice အစာေျခအရည္ http://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/gastric-juice.html
7. Gastritis အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/05/gastritis.html
8. GERD (1) အခ်ဥ္ရည္ အထက္ဆန္ျခင္း (၁) https://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/heartburn.html
9. Heartburn ရင္ပူျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/heartburn.html
10. Medicine for Diseases of Digestive Tract အစာလမ္း ေလနာေရာဂါေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/gastric-cancer.html
11. Peptic Ulcer Diagnosis ေလနာေရာဂါကို ေဆးစစ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/peptic-ulcer-diagnosis_25.html
12. Peptic ulcer ေလနာ ဆိုတာ ဘုရင္မွာလည္းျဖစ္သည္ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/peptic-ulcer.html
13. Ulcerative colitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/07/ulcerative-colitis.html
3. Heartburn ရင္ပူျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/heartburn.html
4. Heartburn ရင္ပူျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/gerd.html

Dr. တင့္ေဆြ