HPV vaccine သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး

(ကန္ေတာ့)

၁။ မဂၤလာပါဆရာ သမီးအသက္ ၃၀ ပါ အိမ္ေထာင္႐ွိပါတယ္ သအိမ္ေခါင္း စစ္ၿပီးပါၿပီ ၅ လေလာက္႐ွိပါၿပီ သအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔ ရလားသိခ်င္လို႔ပါ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖေပးပါေနာ္ (သားအိမ္လို႔ ေရးရတယ္)

၂။ မဂၤလာပါဆရာ ကန္ေတာ့ပါဆရာ သမီးအခုအသက္က ၂၂ပါဆရာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆး ထိုးခ်င္လို႔ပါဆရာ မထိုးခင္ သားအိမ္ကိုစစ္တယ္လို႔ေျပာလို႔ပါ သမီးသူငယ္ခ်င္းေတြက ရပ္ကြက္မွာလာထိုးတုန္းက ထိုးၿပီးသြားပါၿပီ သမီးကမမွီလိုက္လို႔ပါဆရာသူတို႔ထိုးတာေတာ့မစစ္ပဲထိုးတာပါတဲ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးက သားအိမ္ကိုစစ္ၿပီးထိုးမွထိေရာက္တာပါလားဆရာ႐ွင့္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ႐ွင့္ ဆရာေျဖၾကားမဲ့အခ်ိန္ေလး ေစာင့္ေမ်ွာ္ေနပါ့မယ္႐ွင့္

၃။ ဆရာ ကြၽန္မ အသက္ ၃၁ ရိွၿပီး အိမ္ေထာင္ျပဳတာ ၃ႏွစ္ေက်ာ္ရိွၿပီး သားသမီးမရိွေသးပါ။ ကြၽန္မ miscarriage ျဖစ္တာ၃ခါရိွပါၿပီ။ တတိယအႀကိမ္ ကိုယ္ဝန္ ၃ ေလာက္မႇာ ထပ္ျဖစ္လို႔ D&C လုပ္ရပါတယ္။ လုပ္ၿပီး အသားစအေျဖရတဲ့ ေန႔မႇာပဲ OG ကို သားအိမ္ေခါင္းကာကြယ္ေဆးထိုးခ်င္တဲ့အတြက္ အရင္စစ္ရမလားေမးေတာ့ စစ္စရာမလိုဘူး တခါတည္းထိုးလို႔ ရတယ္ဆိုလို႔ ပထမဆံုး ၁ လံုးကိုထိုးခဲ့ပါတယ္။ အသားစအေျဖအရ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာမရိွဆိုတာ စိတ္ခ်လို႔ မစစ္ခိုင္းတာလား၊ Pep Smear Test လုပ္ဖို႔မ်ား လိုဦးမလားလို႔ ကြၽန္မ စိတ္ပူေနမိလို႔ပါ။ ဒုတိယေဆး ထိုးဖို႔လည္း ၁ဝ ရက္ေက်ာ္သြားပါၿပီ။ က်ြန္မအရင္စစ္ၿပီးမွ ထိုးရမလား။ ဒီတိုင္းပဲဆက္ထိုးရမလား လမ္းၫႊန္ေပးပါဆရာ။ ဒုတိယေဆးကို အခုမွထိုးရင္ေရာ မီွႏိုင္ပါေသးလားဆရာ။ ဘာလုပ္ရမလဲ ညႊန္ၾကားေပးပါဆရာ။ က်ြန္မစိတ္ထဲမွာ မ႐ွင္းတာေတြကို ေမးဖို႔ရာလည္း ဒီကဆရာမ်ားက consult လုပ္ေပးေလ့မရိွၾကလို႔ပါဆရာ။

၄။ မဂၤလာပါဆရာ HPV နဲ႔ cervical cancer အေၾကာင္းေလးကို စံုစံုလင္လင္သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ ဆရာေရးထားတဲ့ အဲ့ဒီအေၾကာင္းေလးမ်ားရွိရင္ သမီးကို တခ်က္ေလာက္ပို႔ေပးေစခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးကို ဘယ္ေနရာနဲ႔ ဘယ္လို dose မ်ိဳးထိုးရမလဲဆိုတာလဲသိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။

သားအိမ္ဝကင္ဆာကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြ ထိုးရန္မလို။ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးခ်င္သူကို အပ်ိဳျဖစ္ျပီးလား မေမး။ အိမ္ေထာင္က်ျပီလား မေမး။ ေဆးစစ္တာ မလုပ္ပါ။ အသက္ေတာ့ ေမးတယ္။

ကြ်န္ေတာ္က သားအိမ္ဝလို႔ေရးတယ္။ အမ်ားကသားအိမ္ေခါင္းလို႔ေရးတယ္။ ဘယ္သူမွမတိက်ပါ။ Cervix ဆိုတာ လည္ပင္း။ လည္ပင္းလို႔ဘာသာျပန္ရင္ နားလည္ရခက္မယ္။ အမွန္ေျပာရရင္ သားအိမ္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းလိုေနရာမွာျဖစ္တယ္။ ႏႈတ္ခမ္းလို႔ မေရးၾကပါ။ အဝေပါက္ရွိတယ္။ အဝဖံုးပတ္လည္ႏႈတ္ခမ္းသားရွိတယ္။ အဲတာက နည္းနည္းေလးရွည္တယ္။

အေမရိကားမွာ ႏွစ္တိုင္း အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ၁၂ဝဝဝ ေယာက္မွာ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ေတြ႔ေနျပီး၊ ၄ဝဝဝ ေလာက္ ေသဆံုးၾကရတယ္။ မ်ိဳးပြါးႏိုင္တဲ့အရြယ္ရွိ မိန္းမ၊ ေယာက္်ား ၁% မွာ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ရွိၾကတယ္။သားအိမ္အဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး (၂) မ်ိဳးရွိတယ္။ ကင္ဆာကိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ Human papillomavirus (HPV) ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ Cervarix ဆိုတာကို Bivalent vaccine လို႔ေခၚျပီး၊ Gardasil ကို Quadrivalent vaccine လို႔ ေခၚတယ္။

HPV Vaccine 0.5 mL ကို IM အသားေဆးထိုးရတယ္။ (၃) ခါထိုးရမယ္။ ဒုတိယေဆးကို ပဌမေဆးေနာက္ ၁-၂ လ အကြာမွာထိုးတယ္။ တတိယေဆးကို ပဌေမးထိုးျပီးေနာက္ ၆ လအၾကာမွာထိုးတယ္။ အနည္းဆံုး ၂၄ ပါတ္ျခာျပီး ထိုးတာလဲ ရွိတယ္။ ေဆးထိုးျပီး ၁၅ မိနစ္ၾကာနားေနသင့္တယ္။

ၾကြက္ႏို႔ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လိင္ဆက္ဆံရာကေန အေရျပားခ်င္းထိေတြ႔မိလို႔ ကူးစက္တယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီပိုးဝင္တာ ခံရေပမဲ့ ပိုးရွိေနမွန္းမသိၾကတာဘူး။ ငယ္ရြယ္သူေတြမွာ ပိုမ်ားၾကတယ္။ ပိုးအမ်ိဳးအစားေပါင္း ၄ဝ ေလာက္ ရွိတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ေရာဂါမရေစပါ။ ကူးစက္လာလဲ သူ႔ဖါသူ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားေတြကေန သားအိမ္အဝ၊ လိင္တံ၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ မိန္းမကိုယ္၊ အာေခါင္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားေတြက ေယာက္်ားေရာမိန္းမပါ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အသက္ကို ရန္မရွာပါ။ ဒါေပမဲ့ စိတ္မသန္႔ျဖစ္ေနမယ္။ ကုသရတာလဲခက္တယ္။

မိန္းကေလးေတြ အသက္ ၁၁-၁၂-၁၃ ႏွစ္မွာ ထိုးသင့္ၾကတယ္။ မထိုးရေသးရင္လဲ ၂၆ ႏွစ္အထိ ထိုးႏိုင္တယ္။ အငယ္ဆံုး ၉ ႏွစ္သမီးေတြထိုးႏိုင္တယ္။ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ သိပ္မထူးေတာ့လို႔ မထိုးေစတာပါ။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနရင္ ကာကြယ္ေဆးမထိုးေသးဘဲ ေနသင့္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးမိရင္လဲ ကိုယ္ဝန္ကိုဖ်က္ဘို႔ မလိုအပ္ပါ။ ဆက္ထိုးရမဲ့ေဆးကိုေတာ့ ကေလးေမြးျပီးမွ ထိုးသင့္တယ္။ ေဆးမထိုးခင္ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ရွိ မရွိစစ္တဲ့ Pap test ေရာ၊ HPV test ပါ စစ္ၾကည့္ဘို႔ မလိုအပ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးထိုးထားလဲ ေဆးကအကုန္လံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္တာမဟုတ္လို႔ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ရွိ-မရွိဆိုတာကို စစ္ဘို႔ေတာ့ လိုအပ္ပါမယ္။ ပိုးဝင္ထားျပီးသူေတြက ေရာဂါျဖစ္ခ်င္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ပိုးကိုေရာ ေရာဂါကိုပါ ကာကြယ္ေဆးက ေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္မေပးႏိုင္ပါ။

ေဆး ၃ လံုးထိုးထားျပီးရင္ ၆ ႏွစ္အထိကာကြယ္တာ ေသခ်ာတယ္။ ဒိေနာက္လဲ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း မေလွ်ာ့ေသးပါ။ တျခားလိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။ ကာကြယ္ေဆး ၁ လံုး၊ ၂ လံုးတည္းထိုးရင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္မႈနည္းမယ္။

Gardasil ေဆးဟာ HPV 6, 11, 16 နဲ႔ 18 အမ်ိဳးအစား ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ တမ်ိဳးတည္းေသာေဆး ျဖစ္တယ္။ Cervarix ကာကြယ္ေဆးကေတာ့ HPV 16 နဲ႔ 18 ေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ မိန္းကေလးေတြအတြက္ေဆး ျဖစ္တယ္။ Gardasil ေဆးကို အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္ၾကား မိန္းကေလးတိုင္းထိုးၾကဘို႔ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ကတည္းက သတ္မွတ္ထားခဲ့တာပါ။ ေယာက္်ားေလးေတြကိုေတာ့ အဲဒီအရြယ္ေတြမွာပဲထိုးေစဘို႔နဲ႔ Cervarix ေဆးကိုေတာ့ မိန္းကေလး ၁ဝ ႏွစ္ကေန ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ေတြကို ထိုးေပးဘို႔ ၂ဝဝ၉ မွာ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကမွာ သတ္မွတ္ခ်က္က ေယာက္်ားေလး မိန္းကေလး အသက္ ၁၁ ႏွစ္နဲ႔ ၁၂ ႏွစ္ကစထိုးႏိုင္တယ္။ အငယ္ဆံုး ၉ ႏွစ္ကစ ထိုးႏိုင္တယ္။ အသက္ၾကီးမွထိုးသူေတြက ကာကြယ္ေဆး ၂ လံုးအစား ၃ လံုးထိုးရမယ္။ ဥပမာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္ က်မွထိုးရင္ ၃ လံုးကို ၆ လဲာခထိုးရမယ္။ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ သိပ္မထူးေတာ့လို႔ မထိုးေစပါ။

1. Ca Cx vaccine သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2015/08/ca-cx-vaccine.html
2. Cervarix သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/cervarix.html
3. Gardasil vaccine သားအိမ္အဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/gardasil-vaccine.html
4. HPV vaccine and Marriage သားအိမ္ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးႏွင့္ လက္ထပ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/hpv-vaccine-and-marriage.html
5. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hpv-vaccine-for-ca-cx.html
6. Pregnancy and HPV Vaccination သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-and-hpv-vaccination_4.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၇-၄-၂၀၁၉