Rubella (ရူဘဲလား)

၁။ ဆရာ အခု ကေလးေတြ ဂ်ိဳ က္သိုးေပါက္ေနၾကပါတယ္။ လူႀကီးေတြကုိကူးတတ္ပါသလားဆရာ။ လကၡဏာေတြသိခ်င္ပါတယ္။ ကာကြယ္လို႔ရရင္ကာကြယ္နည္းလဲသိခ်င္ပါတယ္။
၂။ ဆရာရွင့္ ဂ်ိဳက္သိုး(ဂ်ာမန္ဝက္သက္)အေၾကာင္းသိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။
၃။ ဂ်ိဳက္သိုးအေႀကာင္းျပည့္ျပည့္စံုစံုသိခ်င္လို႔ ကူညီေပးပါဆရာရွင့္။ သမီးေလးကအခု တႏွစ္နဲ႔ တစ္လေက်ာ္။ ၃ ရက္ ေလာက္ ကိုယ္ပူႀကီးျပီး၊ ဒီေန႔မနက္မ်က္နွာမွာ အနီစက္ျပင္ေလးေတြျဖစ္ေနရာက ဗမာေဆးခန္းသြားျပေတာ့ ေနမေကာင္းတုန္းက တိုက္ခဲ့တဲ့ English ေဆးေႀကာင့္ Alagic ျဖစ္တာ English ေဆးဆရာနဲ႔ျပျပီး ေျဖေဆးေပးမွရမွာလို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ကေလးအထူးကု ဆရာမႀကီးဆီေရာက္ေတာ့ ဒါဟာ ဂ်ိဳက္သိုးလို႔ဆိုတာေႀကာင့္ ဂ်ိဳက္သိုးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ဘာေႀကာင့္ျဖစ္တတ္တာရယ္။ ဘယ္လိုေနထိုင္ျပဳစုသင့္တယ္ဆိုတာပါ စံုစံုလင္လင္ေလး အေႀကာင္းျပန္ေပးပါဆရာ။

• Rubella ကို (ဂ်ိဳက္သိုး) ဆိုတာ (ခပ္နီနီ) ဆုိတဲ့ (လက္တင္) စကားကေနလာတာပါ။ ၁၈ ရာစုမွာ ဂ်ာမန္ဆရာဝန္ကေန ေတြ႔လို႔ German measles ဂ်ာမန္ ဝက္သက္ ေရာဂါလို႔ေခၚတယ္။ Three-day measles သံုးရက္ဝက္သက္လို႔လဲ ေခၚေသးပါတယ္။
• Rubella virus (ရူဘဲလား) ဗိုင္းရပ္စ္ကေနျဖစ္ေစတယ္။ သိပ္မဆိုးဘဲ တခ်ိဳ႕ဆို မသိလိုက္ဘဲ ေပ်ာက္သြားတယ္။ ၃ ရက္မၾကာတတ္ပါ။
• ခံစားရတာေတြက တုပ္ေကြးနဲ႔တူတယ္။ သိသာတာက အနီစက္ေတြထြက္တာပါ။ Rash (Exanthema) ေခၚတယ္။ မ်က္ႏွာမွာမ်ားတယ္။ ကိုယ္လက္ေတြဆီျပန္႔မယ္။ ၃ ရက္ေနရင္ ညွိဳးသြားေတာ့မယ္။ ကိုယ္နဲနဲပူမယ္။ တက္ေစ့ေလးေတြေရာင္မယ္။ အဆစ္ေတြနာမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ မ်က္စိနာမယ္။ နီတဲ့ေနရာေတြ ကြာက်လာမယ္။
• အာေခါင္အေပ်ာ့ေနရာမွာ ျပည္ဖုေလးေတြထြက္တာကို Forchheimer's sign လို႔ေခၚတယ္။ ၂ဝ% ေလာက္မွာ ျဖစ္တယ္။
• အရြယ္မေရြးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကေလး သိပ္ငယ္ရင္ (၁ ႏွစ္ေအာက္) အျဖစ္နည္းတယ္။ ၄ဝ ေက်ာ္လဲနည္းတယ္။
• ေမြးကာစကေလးေတြျဖစ္တာကို Congenital rubella syndrome (CRS) ေခၚတယ္။ မိခင္ဆီကေန ကူးလာတာပါ။ ႏွလံုး၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ နာကိုထိခိုက္မယ္။ ေစာေမြးတတ္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္နည္းမယ္။ ေသြးမံႈနည္းမယ္။ ေသြးအားနည္းမယ္။ အသဲေရာင္မယ္။
• ႏွလံုးကိုထိခိုက္ရင္ ေမြးရာပါ Patent ductus arteriosus ႏွလံုးေသြးေၾကာခ်င္းဆက္ေနတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်က္စိကြယ္ႏိုင္တယ္။ နားမၾကားျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေရျပားမွာျဖစ္တာကို blueberry muffin lesions လို႔ေခၚတယ္။
• လူၾကီးျဖစ္ရင္ဆိုးတတ္လို႔ ‘ၾကီးမွ ဝက္သက္ေပါက္တယ္’ ဆိုတာ ဒီေရာဂါကို ေျပာတာပါ။
• Acquired rubella မိခင္ကေနမဟုတ္ဘဲ ကူးစက္လာတာဆိုရင္ အသက္ရွဴလမ္းအေပၚပိုင္းမွာ ေရာဂါရမယ္။ ဆီးထဲ၊ ဝမ္းထဲနဲ႔ အေရျပားမွာ  ပိုးပါေနႏိုင္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီးေနာက္ ၂-၃ ပါတ္ေနမွ ေရာဂါလကၡဏာေတြေပးတယ္။
• အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ျဖစ္ရင္ ကိုက္ဝန္ကိုထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ၂ဝ% ကိုယ္ဝန္ပ်က္မယ္။
• ကိုယ္ဝန္ ပဌမ ၅ လအတြင္းျဖစ္ရင္ အထဲကကေလးကိုလဲ ေမြးရာပါ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Congenital rubella syndrome (CRS) လို႔ေခၚတယ္။
• CRS ျဖစ္ထားတဲကေလးဆိုရင္ သူ႔ဆီကေန ရက္အေတာ္ၾကာအထိ သူမ်ားကို ကူးေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ ေရွာင္ရမဲ့ကေလးမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
• MMR vaccine ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ၁၂-၁၈ လမွာထိုးတယ္။ ဒုတိယအၾကိမ္ကို ၃၆ လမွာ ထပ္ထိုးတယ္။
• MMR ကာကြယ္ေဆးကို အေမရိကန္ဆရာဝန္ Maurice Hilleman ကေနတီထြင္ခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ chickenpox ကိုပါကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ MMRV ကာကြယ္ေဆးေပၚလာတယ္။
• MMR ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ Measles ဝက္သက္၊ Mumps ပသိေရာင္နဲ႔ Rubella (German measles) ဂ်ာမန္ ဝက္သက္ (ဂ်ိဳက္သိုး) ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ေပးမယ္။
• MMR vaccine ကာကြယ္ေဆးကေန ၈ဝ% ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ကေလးတိုင္း ၁၂-၁၅ လအတြင္း ၂ ခါ ထိုးေပးတယ္။ ၄-၆ ႏွစ္မွာ တခါထပ္ထိုးေသးတယ္။
• ယူေကမွာ ကေလးတိုင္းကို ၁၃ လမွာထိုးေပးတယ္။ ေက်ာင္းမသြားမီအရြယ္ ၃-၅ ႏွစ္မွာ တခါထပ္ထိုးေပးတယ္။
• အေမရိကားမွာ ၁၂-၁၅ လအရြယ္မွာထိုးေပးျပီး၊ ၄-၆ ႏွစ္မွာထပ္ထိုးတယ္။
• HIV/AIDS ျဖစ္ေနသူေတြ၊ ကင္ဆာရွိေနသူေတြ၊ စတီရြိဳက္ေဆး ေလာေလာဆယ္ (၂ ပါတ္) ရေနသူေတြ၊ ေဆးကို မတည့္သူေတြကိုေတာ့ ကာကြယ္ေဆးမထိုးပါ။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြက စမ္းသပ္သင့္တယ္။ ေရာဂါခံႏိုင္ရည္မရွိေသးတာသိရရင္ ကာကြယ္ေဆး မထိုးသင့္ပါ။ ေဆးကို သက္ရွိဗိုင္းရပ္စ္ကိုသံုးထားလို႔ျဖစ္တယ္။
• ျဖစ္ေနတဲ့သူကို ဘယ္လိုကုမလဲ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ကေနျဖစ္တာတိုင္းလိုဘဲ၊ တိတိက်က်ေဆးမရွိပါ။ ခံစားေနတာ၊ ျဖစ္လာတာကိုၾကည့္ျပီး ကုသေပးရတယ္။ အနာသက္သာေဆးကိုေတာ့ မလြဲမေသြေပးပါမယ္။ Acetaminophen/Paracetamol/Ibuprofen ေဆးေတြ ေပးမယ္။ ေရဝတ္တိုက္ေပးႏိုင္တယ္။

- Pregnancy and Rubella ကုိယ္ဝန္ ႏွင့္ ဂ်ာမန္-ဝက္သက္ http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/05/pregnancy-and-rubella.html
- Pregnancy and Rubella ကုိယ္ဝန္ ႏွင့္ ဂ်ာမန္-ဝက္သက္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-and-rubella.html
- Vaccines and Pregnancy ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ကာကြယ္ေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/vaccines-and-pregnancy.html

မဂၤလာပါဆရာ အသက္ ၃၉ နွစ္ အပ်ိုျကီးပါ။ အဖ်ား မရွိ နွာစီး ေခ်ာင္းဆိုး မျဖစ္ပါဘဲ ညက လက္ဖ်ံမွာ အဖုေလးေတြ ထြက္လာလို့ မနက္ ေဆးခန္းျပေတာ့ ဂ်ိုက္သိုး နဲ့ ဆင္တယ္လို့ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ခုအသက္ အရြယ္နဲ့ ေပါက္နိုင္ေသးလို့လားရွင္။ သိခ်င္မိလို့ပါ။ ပံု မပို့ပါနဲ့ ဆိုေပမဲ့  တကယ္ ပဲလား သိခ်င္မိလို့ ဒီတျကိမ္ ခြင့္လွြတ္ေပးေစခ်င္ပါတယ္ရွင္။ စိုးရိမ္ ရလားလည္း သိခ်င္ပါတယ္ရွင့္ ေဆးခန္းျပတာလည္း ဘာမွ မေျပာလိုက္လို့ပါ ဆရာ။

ရူဘဲလား ေခၚ ဂ်ိဳက္သိုး ေခၚ ဂ်ာမန္ဝက္သက္ျဖစ္သူ အနီေရာင္ အစက္အေပ်ာက္ေလးေတြေပၚမယ္။ အသင့္အတင့္ ဖ်ားမယ္။ ၁၀၂ အက္ဖ္ထက္မေက်ာ္။ တက္ေစ့ေလးေတြ ေရာင္မယ္။ ႏွာရည္ယိုမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ၾကြက္သားေတြ နာမယ္။ မ်က္စီ နီရဲမယ္။

Rubella (ရူဘဲလား) https://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/rubella.html

ေမးတဲ့သူ ျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ Calamine lotion လိမ္းႏိုင္။ Cetrizine တည တျပား ေသာက္သင့္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁-၂-၂၀၂၀